Gümrük: Ölçü Aletleri Yönetmeliği (2014/32/AB)

Gümrük.com.tr

EK-VII

SU DIŞINDAKİ SIVILARIN MİKTARLARININ SÜREKLİ VE DİNAMİK ÖLÇÜMÜ İÇİN ÖLÇME SİSTEMLERİ (MI – 005)

EK-I'in ilgili temel gerekleri, EK-VII’nin özel gerekleri ve EK-VII’da listelenen uygunluk değerlendirme işlemleri, su dışındaki sıvı miktarlarının (hacimsel veya kütlesel) sürekli ve dinamik ölçümü için ölçüm sistemlerine uygulanır. Uygun hallerde, bu Ek içindeki terimler "hacim ve L", "kütle ve kg" olarak yorumlanabilir.

TANIMLAR

Sayaç	Kapalı ve tamamen sıvı dolu bir borudan ölçüm çeviricisine akan sıvı miktarını ölçme şartlarında sürekli olarak ölçmek, hafızaya almak ve görüntülemek amacıyla tasarımlanan ölçü aletidir.
Hesaplayıcı	Ölçüm çeviricisinden (çeviricilerinden) ve birleştirilmiş ölçü aletlerinden gelen çıkış sinyallerini alan ve ölçüm sonuçlarını görüntüleyen sayacın bir bölümüdür.
Birleştirilmiş ölçü aleti	Düzeltme ve/veya dönüştürme yapmak amacıyla sıvının belirli karakteristik miktarlarını ölçmek için hesaplayıcıya bağlanan ölçü aletidir.
Dönüştürme cihazı	Birleştirilmiş ölçü aletleri kullanılarak ölçülen veya hafızaya alınan sıvı karakteristiklerini (sıcaklık, yoğunluk v.b.) dikkate alarak, otomatik olarak aşağıdaki şekilde dönüştüren, hesaplayıcının bir bölümüdür:
	- Ölçme şartlarında ölçülen sıvı hacmini, temel şartlardaki hacme ve/veya kütleye, veya
	- Ölçme şartlarında ölçülen sıvı kütlesini, ölçme şartlarında hacme ve/veya temel şartlardaki hacme.
	Not: Bir dönüştürme cihazı ilgili birleştirilmiş ölçü aletlerini içerir.
Temel şartlar	Ölçme şartlarında ölçülen sıvı miktarının dönüştürüldüğü belirlenmiş şartlardır.
Ölçme sistemi	Doğru ölçümün yapılması ya da ölçme işlemlerinin kolaylaştırılması için gerekli olan, sayacın kendisi de dahil olmak üzere tüm cihazları içeren sistemdir.
Yakıt dispenseri	Motorlu araçlara, küçük teknelere ve küçük uçaklara yakıt ikmali için kullanılan ölçme sistemidir.
Self servis düzenlemesi (hizmeti)	Müşterinin kendi kullanımına yönelik sıvı temin etmek amacıyla bir ölçme sistemi kullanmasına olanak sağlayan düzenlemedir.
Self servis cihazı	Self servis düzenlemesinin bir bölümü olan ve söz konusu self servis hizmetinin gerçekleştirilmesi için bir veya daha çok ölçme sisteminden oluşan özel cihazdır.
Ölçülen minimum miktar	Ölçme sistemi için ölçümün metrolojik olarak kabul edilebilir olduğu sıvının en düşük miktarıdır.
Doğrudan gösterge	Hacim veya kütle olarak ölçüme karşılık gelen ve sayacın fiziksel olarak ölçüm yapabileceğini gösteren göstergedir.
Doğrudan gösterge	Not: Doğrudan gösterge, bir dönüştürme cihazı kullanılarak diğer bir miktara dönüştürülebilir.
Kesintili / kesintisiz	Sıvı akışı kolayca ve hızla durdurulabilirse kesintili, durdurulamaz ise kesintisiz bir ölçme sistemi olarak anlaşılır.
Debi aralığı	Minimum debi (Q_min) ile maksimum debi (Q_max) arasındaki aralıktır.

ÖZEL GEREKLER

1. Nominal çalışma şartları

İmalatçı ölçü aleti için nominal çalışma şartlarını belirtmelidir, özellikle;

1.1 Debi aralığı

Debi aralığı, aşağıdaki şartlara tabidir:

(i) Bir ölçme sisteminin debi aralığı, her bir unsurunun, özellikle sayacının debi aralığında olmalıdır.

(ii) Sayaç ve ölçme sistemi:

Tablo 1

Özel ölçme sistemi	Sıvının özellikleri	Q_max:Q_min’e ait minimum oran
Yakıt dispenserleri	Sıvılaştırılmamış gazlar	10:1
Yakıt dispenserleri	Sıvılaştırılmış gazlar	5:1
Ölçme sistemi	Kriyojenik sıvılar	5:1
Boru hattı ve gemi yükleme sistemlerine ilişkin ölçme sistemleri	Tüm sıvılar	Kullanıma uygun
Diğer tüm ölçme sistemleri	Tüm sıvılar	4:1

1.2. Ölçü aleti ile ölçülecek sıvının nitelikleri, sıvının adı veya tipi veya ilgili özelliklerinin belirtilmesini içerir. Örneğin:

- Sıcaklık aralığı,

- Basınç aralığı,

- Yoğunluk aralığı,

- Viskozite aralığı.

1.3. AC gerilim kaynağı ve/ veya DC gerilim kaynağı sınırlarının nominal değeri.

1.4. Dönüştürülen değerler için temel şartlar.

Not: 1.4 üncü madde, Üye Devletlerin enerji ürünleri ve elektriğin^{^[1]} vergilendirilmesinin çerçeve mevzuatı olan 27 Ekim 2003 tarih ve 2003/96/EC sayılı Konsey Direktifinin 12 nci maddesinin ikinci fıkrasına uygun olarak 15 ⁰C’lik bir sıcaklığı kullanma gerekliliği ile ilgili yükümlülüklerine halel getirmeksizin düzenlenmiştir.

2. Doğruluk sınıflandırması ve izin verilebilir maksimum hatalar (MİH’ler)

2.1. İki litreye eşit veya daha fazla miktarlar için sayaç göstergelerindeki MİH değerleri aşağıda verilmiştir:

Tablo 2

	Doğruluk sınıfı
	0,3	0,5	1	1,5	2,5
Ölçme sistemleri (A)	0,3%	0,5%	1,0%	1,5%	2,5%
Sayaçlar (B)	0,2%	0,3%	0,6%	1,0%	1,5%

2.2. İki litreden az miktarlar için sayaç göstergelerindeki MİH değerleri aşağıda verilmiştir:

Tablo 3

Ölçülen hacim V	MİH
V < 0,1 L	Tablo 2 deki değerin 4 katı , 0,1 L’ye kadar uygulanır
0,1 L ≤ V < 0,2 L	Tablo 2 deki değerin 4 katı
0,2 L ≤ V < 0,4 L	Tablo 2 deki değerin 2 katı, 0,4 L’ye kadar uygulanır
0,4 L ≤ V <1 L	Tablo 2 deki değerin 2 katı
1 L ≤ V < 2L	Tablo 2 deki değerin 2 katı, 2 L’ye kadar uygulanır

2.3. Ancak, ölçülen miktarın ne olabileceğine bakılmaksızın, MİH değeri aşağıdaki iki değerden büyük olanı ile verilir:

- Tablo 2 veya Tablo 3’de verilen MİH'nin mutlak değeri

- Ölçülen minimum miktar (E_min) için MİH'nin mutlak değeri.

2.4.1. İki litreye eşit ya da daha büyük ölçülen minimum miktarlar için aşağıdaki şartlar uygulanır:

Şart 1

E_min,E_min≥ 2R şartını yerine getirmelidir, burada R, gösterge aygıtının en küçük taksimat aralığıdır.

Şart 2

E_{min
,}E_{min =}(2 ÖMM) x ( A / 100) formülü ile verilmektedir, burada:

- ÖMM; ölçülen minimum miktardır.

- A; Tablo 2’nin A satırında belirtilen sayısal değerdir.

2.4.2. İki litreden az ölçülen minimum miktarlar için, yukarıda belirtilen şart 1 uygulanır ve E_min,Tablo 3 de belirtilen değerin iki mislidir ve Tablo 2'nin A satırı ile ilgilidir.

2.5. Dönüştürülen gösterge

Dönüştürülen gösterge durumunda MİH' ler, Tablo 2'nin A satırındaki gibidir.

2.6. Dönüştürme cihazları

Bir dönüştürme cihazından dolayı dönüştürülmüş göstergeler üzerindeki MİH'ler ± (A -B)'ye eşit olup, A ve B Tablo 2’de belirtilen değerlerdir.

Dönüştürme cihazlarının parçaları ayrıca test edilebilir.

a) Hesaplayıcı

Hesaplanabilir sıvı gösterim miktarları üzerindeki MİH'ler pozitif veya negatif olarak Tablo 2'nin A satırında tanımlanan MİH’lerin 10'da birine eşittir.

b) Birleştirilmiş ölçü aletleri

Birleştirilmiş ölçü aletleri, en az Tablo 4'deki değerler kadar doğruluğa sahip olmalıdır;

Tablo 4

Ölçümlerdeki MİH	Ölçme sisteminin doğruluk sınıfları
	0,3	0,5	1	1,5	2,5
Sıcaklık	± 0,3 ⁰C	± 0,5 ⁰C			± 1,0 ⁰C
Basınç	1 MPa'dan az: ± 50 kPa
	1den 4 MPa'ya kadar: ± % 5
	4 MPa'nın üzerinde: ± 200 kPa
Yoğunluk	± 1 kg /m³		± 2 kg /m³		± 5 kg /m³

Bu değerler, dönüştürme cihazı tarafından görüntülenen karakteristik sıvı miktarlarının göstergelerine uygulanır.

c) Hesaplama fonksiyonunun doğruluğu

Her bir karakteristik sıvı miktarının hesaplanması için MİH değeri, pozitif veya negatif olarak, yukarıda (b)’de belirlenen değerin beşte ikisine eşittir.

2.7. 2.6 ncı maddedeki (a) şartı, sadece dönüştürmeye değil herhangi bir hesaplamaya da uygulanır.

2.8. Ölçüm sistemi, MİH’leri istismar etmemeli veya sistematik olarak herhangi bir tarafın lehine çalışmamalıdır.

3. İzin verilebilir maksimum bozukluk etkisi

3.1. Ölçme sistemine ilişkin elektromanyetik bozukluk etkisi aşağıda belirtilenlerden biri olabilir:

- Ölçüm sonucundaki değişiklik, 3.2. nci maddede tanımlanan kritik değişim değerinden daha büyük değildir veya

- Ölçüm sonucunun gösterimi, bir ölçüm sonucu olarak iletilemeyen, hafızaya alınamayan ya da yorumlanamayan anlık değişikler gibi geçerli bir sonuç olarak değerlendirilemez niteliktedir. Bunun yanı sıra, kesintisiz sistemlerde, bu aynı zamanda her hangi bir ölçüm yapılmasının imkansız olması anlamına gelir veya

- Ölçme sisteminin kritik değişim değerinin meydana gelmesinden ve akımın kesilmesinden hemen önce, ölçüm sonucunun düzeltilmesine izin vermesi durumunda, ölçüm sonucundaki değişiklik kritik değişim değerinden daha büyüktür.

3.2. Ölçülen özel bir miktar ya da E_min için kritik değişim değeri MİH/5’den büyüktür.

4. Dayanıklılık

İmalatçı tarafından öngörülen bir zaman süresi dikkate alınarak yapılan uygun bir testten sonra aşağıdaki kriterler sağlanmalıdır:

Dayanıklılık testinden sonra ölçüm sonucundaki değişiklik, ilk ölçüm sonucu ile kıyaslandığında, Tablo 2'nin B satırında sayaç için tanımlanan değeri ölçüm değerlerini aşmamalıdır.

5. Uygunluk

5.1 Aynı ölçümle ilgili ölçülen herhangi bir miktar için, aynı taksimat aralığına sahip farklı cihazların göstergeleri, bir taksimat aralığından fazla sapmamalıdır. Farklı taksimat aralığına sahip cihazlarda sapma, en büyük taksimat aralığından fazla olmamalıdır.

Ancak, self servis düzenlemesi durumunda, ölçme sistemi üzerindeki ana gösterim cihazının ve self servis cihazının taksimat aralıkları aynı olmalı ve ölçüm sonuçları birinden diğerine değişiklik göstermemelidir.

5.2. Açıkça belli olmadığı sürece, normal şartlardaki kullanımda, ölçülen miktardan sapılması mümkün değildir.

5.3. Sıvı içinde kolayca tespit edilemeyen hava veya gazın yüzde oranı, aşağıdaki değerlerden daha büyük sapma hatalarına yol açmamalıdır:

- İçilebilir sıvılar dışındaki sıvılar ve viskozitesi 1 mPa.s'ı geçmeyen sıvılar için % 0,5 veya,

- İçilebilir sıvılar ve viskozitesi 1 mPa.s'ı geçen sıvılar için % 1.

Ancak izin verilen değişiklik hiçbir halde ÖMM değerinin %1'inden daha küçük olmamalıdır. Bu değer, hava veya gaz kabarcıkları olması durumunda uygulanır.

5.4. Doğrudan satışlar için ölçü aletleri

5.4.1. Doğrudan satışlar için ölçme sistemi, göstergedeki gösterimin sıfırlanmasını mümkün kılan araçlar ile donatılmalıdır. Ölçülen miktardan sapma mümkün olmamalıdır.

5.4.2. İşleme dayanak teşkil eden miktarın gösterimi, işlem içindeki tüm taraflar ölçüm sonucunu kabul edinceye kadar sabit kalmalıdır.

5.4.3. Doğrudan satış amaçlı ölçme sistemleri, kesintili olmalıdır.

5.4.4. Sıvı içindeki herhangi bir hava veya gaz miktarı, 5.3 üncü maddede tanımlanan değerden büyük bir hata sapmasına yol açmamalıdır.

5.5. Yakıt dispenserleri

5.5.1. Yakıt dispenserleri üzerindeki görüntüler ölçme sırasında sıfırlanamaz özelliğe sahip olmalıdır.

5.5.2. Gösterge sıfırlanana kadar yeni bir ölçümün başlanması engellenmelidir.

5.5.3. Ölçme sistemine fiyat göstergesi takılması durumunda, gösterilen fiyat ile birim fiyat ve gösterilen miktar üzerinden hesaplanan fiyat arasındaki fark, E_min'a karşılık gelen fiyatı aşmamalıdır. Ancak bu fark, en küçük parasal değerden daha düşük olmamalıdır.

6. Güç kaynağı arızası

Ölçme sistemi, ana güç kaynağı cihazının arızalanması sırasında tüm ölçme fonksiyonlarını koruyacak bir acil durum güç kaynağı cihazı ile veya ana güç kaynağı cihazının arızası anında akışı durduran cihazlar ve devam eden işlemin tamamlanmasına izin vermek amacıyla mevcut verileri kaydeden ve görüntüleyen cihazlar ile donatılmalıdır.

7. Kullanıma sunma

Tablo 5

Doğruluk sınıfı	Ölçme sisteminin tipi
0,3	Boru hatlarındaki ölçme sistemleri
0,5	Tüm ölçme sistemleri, bu tablonun başka bir yerinde farklı şekilde belirtilmemiş ise, özellikle:
	- Yakıt dispenserleri ( sıvılaştırılmış gazlar dışında)
	- Düşük viskoziteli (< 20 mPa.s) sıvılar için karayolu tankerlerine ilişkin ölçme sistemleri
	- Gemilerin, demiryolu ve karayolu tankerlerinin ⁽¹⁾ boşaltılması ve yüklenmesi için ölçme sistemleri
	- Süt ölçme sistemleri
	- Uçakların yakıt ikmali için ölçme sistemleri
1,0	Basınç altındaki -10 ⁰C veya üzerindeki bir sıcaklıkta ölçülen sıvılaştırılmış gazlara ait ölçme sistemleri
	Normalde 0,3 veya 0,5 sınıfında olan ancak sıvılar için kullanılan ölçme sistemleri;
	- Sıcaklıkları -10 ⁰C'dan az veya 50 ⁰C'dan büyük olan,
	- Dinamik viskozitesi 1000 mPa.s’ nin üzerinde olan,
	- Maksimum hacimsel debisi 20 L /h'dan büyük olmayan,
	sıvılar.
1,5	Sıvılaştırılmış karbondioksit için ölçme sistemleri

	Basınç altında -10 ⁰C'nin altındaki bir sıcaklıkta sıvılaştırılmış gazlara (kriyojenik sıvılar dışında) ait ölçme sistemleri
2,5	Kriyojenik sıvılara ait ölçme sistemleri ( sıcaklık -153 ⁰C'ın altında)
⁽¹⁾ Ancak Bakanlık, gemilerin, demiryolu ve karayolu tankerlerinin boşaltılması ve yüklenmesi sırasında mineral yağlardan vergi alınması için 0,3 veya 0,5 doğruluk sınıfı ölçme sistemlerine gerek duyabilir.
Not: Ancak, imalatçı belirli bir tür ölçme sistemi için daha hassas doğruluk belirleyebilir.

8. Ölçü birimleri

Ölçülen miktar, mililitre, santimetreküp, litre, metreküp, gram, kilogram veya ton olarak gösterilmelidir.

UYGUNLUK DEĞERLENDİRMESİ

Bu Yönetmeliğin 16 ncı maddesinde atıfta bulunulan ve imalatçının aralarından seçim yapabileceği uygunluk değerlendirme işlemleri:

B + F veya B + D veya H1 veya G dir.

EK - VI

YÖNETMELİK

EK - VIII