Gümrük: Ölçü Aletleri Yönetmeliği (2014/32/AB)

Gümrük.com.tr

EK-IV

GAZ SAYAÇLARI VE HACİM DÖNÜŞTÜRME CİHAZLARI (MI – 002)

EK-I'in ilgili gerekleri, EK-IV’ün özel gerekleri ve EK-IV’te listelenen uygunluk değerlendirme işlemleri, aşağıda tanımlanan, konutlar, işyerleri ve hafif sanayide kullanılan gaz sayaçlarına ve hacim dönüştürme cihazlarına uygulanır.

TANIMLAR

Gaz sayacı	İçinden geçen yanıcı gazın (hacim ya da kütle) miktarının ölçülmesi, hafızaya alınması ve gösterimi için tasarımlanmış olan ölçü aletidir.
Dönüştürme cihazı	Gaz sayacına takılan ve ölçme şartları altında, ölçülen miktarı temel şartlardaki miktara otomatik olarak dönüştüren cihazdır.
Minimum debi (Q_min)	Gaz sayacının, maksimum izin verilebilir hatalar (MİH'ler) dahilinde çalışması için gerekli olan en düşük debidir.
Maksimum debi (Q_max)	Gaz sayacının, MİH'ler dahilinde çalışması için gerekli olan en yüksek debidir.
Geçiş debisi (Q_t)	Debi aralığının "üst bölge" ve "alt bölge" olarak iki bölgeye ayrıldığı maksimum ve minimum debiler arasında oluşan debi değeridir. Her bir bölge karakteristik bir MİH değerine sahiptir.
Aşırı debi (Q_r)	Gaz sayacının bozulmadan kısa bir süre için çalıştığı en yüksek debi değeridir.
Temel şartlar	Ölçülen akışkan miktarının dönüşümü için belirlenen şartlar.

BÖLÜM 1

GAZ SAYAÇLARI İÇİN ÖZEL GEREKLER

1. Nominal çalışma şartları

İmalatçı, aşağıdaki hususları dikkate alarak gaz sayacı için nominal çalışma şartlarını belirtmelidir:

1.1. Gazın debi aralığı aşağıda belirtildiği gibi olmalıdır.

Sınıfı	Q_max / Q_min	Q_max / Q_t	Q_r / Q_max
1,5	≥ 150	≥ 10	1,2
1,0	≥ 20	≥ 5	1,2

1.2. Gaz sıcaklık aralığı, en az 40 ⁰C olmalıdır.

1.3. Yakıt / gaz ile ilgili şartlar

Gaz sayacı, kullanılacağı ülkenin gaz tipleri ve besleme basınç değerlerine göre tasarımlanmalıdır. İmalatçı özellikle aşağıdaki değerleri göstermelidir:

- Gaz ailesi ya da grubu;

- Maksimum çalışma basıncı.

1.4. İklimsel koşullar için en düşük sıcaklık aralığı 50 ⁰C’dir.

1.5. AC gerilim kaynağının nominal değeri ve / veya DC kaynağının sınırları.

2. Maksimum izin verilebilir hatalar (MİH'ler)

2.1. Ölçme şartlarındaki hacmi veya kütleyi gösteren gaz sayacı

Tablo 1

Sınıfı	1,5	1,0
Q_min ≤ Q < Q_t	% 3	% 2
Q_t≤ Q ≤ Q_max	% 1,5	% 1

Gaz sayacı, MİH’leri istismar etmemeli veya sistematik olarak herhangi bir tarafın lehine çalışmamalıdır.

2.2. Sadece hacmi dönüştüren sıcaklık dönüşümlü gaz sayacının MİH değeri, 15ºC - 25 ⁰C arasında yer alan ve imalatçı tarafından belirlenen sıcaklıklar etrafında simetrik olarak genişletilen bir aralık içerisinde 30 ⁰C sıcaklık aralığında % 0,5 artırılır. Bu aralığın dışında, her 10 ⁰C'lik aralık için % 0,5'lik ek bir artışa izin verilir.

3. İzin verilebilir bozukluk etkisi

3.1.Elektromanyetik bağışıklık

3.1.1. Bir gaz sayacında ya da hacim dönüştürme cihazında elektromanyetik bozukluğun etkisi aşağıdaki şekillerde olabilir:

- Ölçüm sonucundaki değişiklik 3.1.3 üncü maddede tanımlanan kritik değişim değerinden büyük değildir veya,

- Ölçüm sonucunun gösterimi, bir ölçüm sonucu olarak iletilemeyen, hafızaya alınamayan ya da yorumlanamayan anlık değişikler gibi geçerli bir sonuç olarak değerlendirilemez niteliktedir.

3.1.2. Bozukluğun meydana gelmesinden sonra gaz sayacı;

- MİH limitleri içerisinde yeniden çalışabilmelidir,

- Bütün ölçüm fonksiyonlarını güvence altına almalıdır ve

- Bozukluktan hemen önceki tüm ölçüm verilerinin kurtarılmasına izin vermelidir.

3.1.3. Kritik değişim değeri, aşağıdaki iki değerden küçük olanıdır:

- Ölçülen hacmin üst bölgesindeki MİH'in mutlak değerinin yarısına karşılık gelen miktar,

- Maksimum debide bir dakikaya karşılık gelen miktarda MİH'e karşılık gelen miktar.

3.2. Akıntıya karşı - akıntı yönünde akış bozukluklarının etkisi

İmalatçı tarafından tanımlanmış olan montaj şartları altında, akış bozukluklarının etkisi MİH'nın üçte birini aşmamalıdır.

4. Dayanıklılık

İmalatçı tarafından öngörülen bir zaman süresi dikkate alınarak yapılan uygun bir testten sonra aşağıdaki kriterler sağlanmalıdır:

4.1. 1,5 sınıfı sayaçlar

4.1.1. Dayanıklılık testinden sonraki ölçüm sonucundaki değişim, Q₁ ila Q_max aralığındaki debilerde başlangıç ölçüm sonuçları ile kıyaslandığında ölçüm sonucunun % 2'den fazlasını aşmamalıdır.

4.1.2. Dayanıklılık testinden sonra hata gösterimi, 2 nci maddede belirtilen MİH değerinin iki katını aşmamalıdır.

4.2. 1,0 sınıfı sayaçlar

4.2.1. Dayanıklılık testinden sonraki ölçüm sonucundaki değişim, başlangıç ölçüm sonucu ile kıyaslandığında 2 nci maddede belirtilen MİH değerinin üçte birini aşmamalıdır.

4.2.2. Dayanıklılık testinden sonra hata gösterimi, 2 nci maddede belirtilen MİH değerini aşmamalıdır.

5. Uygunluk

5.1. Ana şebekeden beslenen (AC veya DC) gaz sayacı, ana güç kaynağı arızası sırasında tüm ölçme fonksiyonlarının güvence altına alınması amacıyla, bir acil durum güç kaynağı cihazı veya diğer cihazlarla donatılmalıdır.

5.2. Güç kaynağının ömrü en az beş yıl olmalıdır. Kullanım ömrünün %90’ına ulaştıktan sonra bu durum uygun bir uyarı ile gösterilmelidir.

5.3. Gösterge cihazının Q_maxdeğerinde, 8000 saat boyunca gazın geçmesi durumunda, basamakların ilk değerine dönmemesini sağlayacak yeterli rakam hanesi olmalıdır.

5.4. Gaz sayacı, imalatçısının montaj talimatında belirttiği herhangi bir konumda çalışabilecek şekilde monte edilebilir olmalıdır.

5.5. Gaz sayacının testlerinin makul bir süre içinde yapılabilmesini mümkün kılacak bir test ünitesi olmalıdır.

5.6. Gaz sayacı, açıkça işaretlenen her hangi bir akış yönünde veya sadece bir akış yönünde, MİH değerini karşılamalıdır.

6. Birimler

Ölçülen miktar metreküp ya da kilogram olarak gösterilmelidir.

BÖLÜM II

HACİM DÖNÜŞTÜRME CİHAZLARI İÇİN ÖZEL GEREKLER

Hacim dönüştürme cihazı, uyumlu bir ölçü aletiyle birlikte olduğunda, alt montaj cihazını oluşturmaktadır.

Gaz sayacına uygulanan temel gerekler, hacim dönüştürme cihazı için de uygulanmalıdır. Ayrıca aşağıdaki gerekler de uygulanmalıdır:

7. Dönüştürülen miktarlar için temel şartlar

İmalatçı, dönüştürülen miktarlar için temel şartları belirtmelidir.

8. MİH

- 20 ⁰C ± 3 ⁰C ortam sıcaklığında, % 60± % 15 ortam nem miktarında, güç kaynağı için nominal değerlerde % 0,5;

- Nominal çalışma şartları altındaki sıcaklık dönüştürme cihazları için % 0,7,

- Nominal çalışma şartları altındaki diğer dönüştürme cihazları için % 1.

Hacim dönüştürme cihazları, MİH’leri istismar etmemeli veya sistematik olarak herhangi bir tarafın lehine çalışmamalıdır

Not: Gaz sayacının hatası dikkate alınmaz.

9. Uygunluk

9.1. Elektronik dönüştürme cihazı, ölçümün doğruluğu ile ilgili parametreler için imalatçı tarafından belirtilen çalışma aralığı (aralıkları) dışında çalışıyorsa, bunu algılama yeteneğine sahip olmalıdır. Böyle bir durumda dönüştürme cihazı, dönüştürülen miktarın tamamlanmasını durdurmalı ve çalışma aralığı (aralıkları) dışında çalıştığı süre için dönüştürülen miktarı ayrıca toplayabilmelidir.

9.2. Elektronik dönüştürme cihazı, ilave bir ekipman olmaksızın ölçüm ile ilgili tüm verileri görüntüleyebilmelidir.

BÖLÜM III

KULLANIMA SUNMA VE UYGUNLUK DEĞERLENDİRMESİ

Kullanıma sunma

10. a) Bakanlık, konutlarda 150'den büyük veya 150'ye eşit Q_max/ Q_min oranlarını içeren herhangi bir 1,5 sınıfı sayaç ve 1,0 sınıfı sayaçla ölçüm yapılmasına izin vermelidir.

b) Bakanlık, işyeri ve/veya hafif sanayide 1,5 sınıfı sayaçla ölçüm yapılmasına izin vermelidir.

c) Bakanlık, 1.2 ve 1.3 üncü maddelerdeki gereklere ilişkin olarak öngörülen ya da öngörülebilir tüketimde kullanılacak sayacın doğru ölçüm için uygun olmasını sağlamak amacıyla, sayacın özelliklerinin dağıtıcı ya da sayacın montajı için yasal olarak görevlendirilen kişiler tarafından belirlenmesini sağlamalıdır.

UYGUNLUK DEĞERLENDİRMESİ

Bu Yönetmeliğin 16 ncı maddesinde atıfta bulunulan ve imalatçının aralarından seçim yapabileceği uygunluk değerlendirme işlemleri B + F veya B + D veya H1 dir.

EK - III

YÖNETMELİK

EK - V