|
EK-I
TEMEL GEREKLİLİKLER
Ölçüm sonucundan etkilenebilecek tarafların, sonuçtan güven duyabilmesi için ölçü aleti yüksek düzeyde bir metrolojik koruma sağlamalı ve ölçüm teknolojisi ile ölçüm verilerinin güvenliği açısından da yüksek düzeyde bir kalite sağlayacak şekilde tasarlanıp imal edilmelidir. Ölçü aletlerinin yerine getirdiği gereklilikler, aşağıda belirtilmekte olup, uygun olduğu hâllerde, bu aletlere ilişkin genel gerekliliklerin belirli yönleri hakkında daha çok ayrıntıya yer veren EK- III ilâ EK- XII 'de yer alan belirli ölçü aletlerine yönelik gereklilikler ile desteklenmektedir. Temel gerekliliklerin yerine getirilmesi için kabul edilen çözümlerde, ölçü aletinin amaçlanan kullanımı ve öngörülebilen yanlış kullanımı da dikkate alınır.
TANIMLAR
TEMEL GEREKLİLİKLER 1. İzin Verilebilir Hatalar 1.1. Nominal çalışma şartlarında ve bir bozukluğun olmadığı durumlarda ölçüm hatası, ilgili ölçü aletine özgü gereklerde belirtilen maksimum izin verilebilir hata (MİH) değerini geçmez. Ölçü aletine özgü eklerde başka türlü belirtilmedikçe MİH, doğru ölçüm değerinden artı veya eksi yönünde iki taraflı sapma değeri olarak ifade edilir. 1.2. Nominal çalışma şartlarında ve bir bozukluğun olduğu durumda, performans şartı, ilgili ölçü aletine özgü gereklerde belirtildiği gibidir. Ölçü aletinin sürekli kalıcı elektromanyetik alan içinde kullanılması amaçlanıyor ise, elektromanyetik alan genlik modülasyonu testi sırasında izin verilen performans, MİH değeri içinde olmalıdır. 1.3. İmalatçı, ölçü aletine özgü eklerde belirtilen gereklilikleri dikkate alarak, ölçü aletinin, kullanılması amaçlanan iklimsel, mekanik ve elektromanyetik ortamlarını; güç kaynağını ve doğruluğu üzerinde muhtemelen etkisi olacak diğer etki büyüklüğünü tanımlar. 1.3.1. İklimsel koşullar III'den XII'ye kadarki eklerde aksi belirtilmedikçe, imalatçı, üst ve alt sıcaklık sınırını, Tablo 1’de gösterilen değerlere göre belirler ve ölçü aletinin amaçlanan kullanım yerinin; açık veya kapalı alanların yanı sıra yoğunlaşan veya yoğunlaşmayan nemli ortamlar için tasarlanıp tasarlanmadığını gösterir.
Tablo 1
1.3.2. a) Mekanik çevreler, aşağıda belirtildiği gibi M1 ila M3 sınıflarına ayrılmıştır.
b) Aşağıdaki etki büyüklükleri, mekanik çevreler ile olan bağlantıları dâhilinde dikkate alınmalıdır: – Titreşim; – Mekanik şok 1.3.3. a) Elektromanyetik çevreler, ölçü aletlerine özgü eklerde aksi belirtilmedikçe, E1, E2 ve E3 olarak aşağıdaki gibi sınıflandırılır.
b) Aşağıdaki etki büyüklükleri, elektromanyetik çevreler ile olan bağlantısı dâhilinde dikkate alınır: – Gerilim kesilmesi, – Kısa süreli gerilim düşüşleri, – Besleme ve/veya sinyal hatlarındaki gerilim geçişleri, – Elektrostatik deşarj, – Radyo frekansı elektro manyetik alanları, – Besleme ve/veya sinyal hatlarındaki radyo frekansı elektromanyetik alanları, – Besleme ve /veya sinyal hatlarındaki gerilim dalgalanmaları, 1.3.4. Gerektiğinde dikkate alınacak olan diğer etki miktarları şunlardır; – Gerilim değişiklikleri, – Ana elektrik şebekesi frekans değişiklikleri, –Güç frekansı manyetik alanları, –Ölçü aletinin hassasiyetini önemli şekilde etkileyebilecek olan diğer büyüklükler. 1.4. Bu Yönetmelikte öngörülen testler yapılırken aşağıdaki hususlar dikkate alınır: 1.4.1. Testin yapılmasına ve hataların tespit edilmesine yönelik temel kurallar 1.1 ve 1.2 nci maddelerde tanımlanan temel gereklilikler, ilgili her bir etki büyüklüğü için doğrulanır. Ölçü aletine özgü eklerde aksi belirtilmedikçe, diğer tüm etki büyüklükleri göreceli olarak referans değerlerinde sabit tutulurken, her bir etki büyüklüğü için temel gereklilikler uygulanır ve bunların etkileri ayrı ayrı değerlendirilir. Metrolojik testler, etki büyüklüğünün oluşmasına bağlı olarak ölçü aletinin normal çalışma şartlarında, etki büyüklüğü uygulanırken veya sonrasında yapılır. 1.4.2. Ortamdaki nem a) Ölçü aletinin kullanılacağı iklimsel şartlara göre, nemli ısı çevrimli (yoğunlaşan) veya nemli sabit ısılı (yoğunlaşmayan) nemli ortam testlerinden herhangi biri uygulanabilir. b) Yoğunlaşmanın önemli olduğu veya buharın nüfuz etmesinin solunum etkisi ile hızlandığı durumlarda, nemli ısı çevrimli test uygundur. Yoğunlaşmayan nemin değişken olduğu koşullarda, nemli sabit ısılı durum testi yapmak uygundur. 2. Yeniden üretilebilirlik Diğer bütün koşullar aynı olduğunda, aynı ölçülen büyüklüğün farklı bir yerde veya farklı bir kullanıcı tarafından uygulanması halinde, ölçüm sonuçları birbirine yakındır. Ölçüm sonuçları arasındaki fark, MİH ile kıyaslandığında daha küçük olmalıdır. 3. Tekrarlanabilirlik Aynı ölçüm şartlarında, aynı ölçülen büyüklüğün uygulanması halinde art arda yapılan ölçümlerin sonuçları birbirine yakın olur. Ölçüm sonuçları arasındaki fark, MİH ile kıyaslandığında daha küçük olmalıdır. 4. Ayrım ve Hassasiyet Bir ölçü aleti, amaçlanan ölçme işi için yeterli hassasiyete sahip olmalı ve ayırım eşik değeri yeterli derecede düşük olmalıdır. 5. Dayanıklılık Bir ölçü aleti, kullanılacağı çevresel koşullarda, imalatçısının talimatlarına göre uygun şekilde monte edilmesi, bakımının yapılması ve kullanılması kaydıyla, imalatçı tarafından belirlenen süre içerisinde, metrolojik özellikleri değişmeyecek şekilde tasarlanır. 6. Güvenilirlik Bir ölçü aleti, bozuk olduğu açıkça belli olmadıkça, ölçüm sonuçlarının yanlış olmasına yol açacak hataların etkisini mümkün olduğunca en aza indirecek şekilde tasarlanır. 7. Uygunluk 7.1. Bir ölçü aleti, kasıt olmaksızın hatalı kullanım ihtimalini en az seviyede tutmalı ve hileli kullanımı kolaylaştıracak özelliklere sahip olmamalıdır. 7.2. Bir ölçü aleti pratik çalışma şartları dikkate alınarak amaçlanan kullanımı için uygun olmalı ve doğru ölçüm sonucunu elde etmek için makul olmayan kullanıcı istekleri gerektirmemelidir. 7.3. Kamu hizmeti yapan kuruluşların kullandığı ölçü aletlerinde, kontrol sınırları dışındaki akış veya akımdan kaynaklanan hatalara, ön yargıyla yaklaşılmamalıdır. 7.4. Bir ölçü aleti, belirli bir zaman içinde sabit bir ölçme büyüklüğünün değerini ölçmek için tasarlandığında, bu ölçü aleti ölçülen büyüklük değerinin küçük dalgalanmalarına karşı duyarsız olmalı veya bu hususta gerekli önlemleri almalıdır. 7.5. Ölçü aleti sağlam olmalıdır ve onu oluşturan malzemeler amaçlanan kullanım şartlarına uygun olmalıdır. 7.6. Ölçü aleti, piyasaya arz edildikten ve kullanıma sunulduktan sonra ölçüm işlerinin kontrolüne izin verebilecek şekilde tasarlanır. Söz konusu kontrolün yapılması için gerekirse özel ekipman veya yazılım, ölçü aleti ile birlikte verilir. Test prosedürü kullanım kılavuzunda açıklanır. Bir ölçü aletinde, ölçme fonksiyonu dışında diğer fonksiyonları da sağlayan bir birleşik yazılımın bulunması hâlinde, metrolojik özellikler bakımından kritik olan yazılım tanımlanabilir olmalı ve birleşik yazılımdan olumsuz şekilde etkilenmemelidir. 8. Bozulmaya karşı koruma 8.1. Bir ölçü aletinin metrolojik özellikleri, başka bir cihazla olan bağlantısından, bağlı olduğu cihazın özelliklerinden veya iletişim içinde olduğu herhangi bir uzak cihazdan olumsuz şekilde etkilenmemelidir. 8.2. Metrolojik özellikler açısından kritik niteliğe sahip bir donanım bileşeni, güvenli olacak şekilde tasarlanır. Müdahale belirtisi için güvenlik önlemleri öngörülmelidir. 8.3. Metrolojik özellikler bakımından kritik olan bir yazılım tanımlanmış ve güvence altına alınmış olmalıdır. Bu yazılım tanımlaması, ölçü aleti ile birlikte kolayca temin edilebilmelidir. Dışarıdan bir müdahale edildiğine dair kanıtlar makul bir süre muhafaza edilmelidir. 8.4. Ölçüm verileri, metrolojik özellikler için kritik olan yazılım ve metrolojik olarak önemli olan depolanmış ve iletilmiş parametreler, tüm kazaen veya bilinçli bozulmalara karşı yeterli seviyede korunmalıdır. 8.5. Kamu hizmeti yapan kuruluş tarafından kullanılan ölçü aletlerinde, tamamen veya kısmen atıfta bulunularak ödeme için temel teşkil eden, tedarik edilen toplam miktara ilişkin göstergeler veya tedarik edilen toplam miktarı belirten göstergeler, kullanım esnasında sıfırlanamaz. 9. Ölçü aleti ile birlikte temin edilen ve bu ölçü aletinin taşıması gereken bilgiler 9.1. Bir ölçü aleti aşağıdaki bilgileri taşımalıdır: a) İmalatçının ismi, kayıtlı ticari adı veya tescilli marka adı; b) Doğruluğu ile ilgili bilgi; Ayrıca mümkün olan hallerde; c) Kullanım koşullarına yönelik bilgiler, d) Ölçme kapasitesi, e) Ölçme aralığı, f) Tanıtıcı işaret, g) AB tip inceleme belgesinin veya AB tasarım inceleme belgesinin numarası, h) Metrolojik sonuçlar veren ilave cihazların, yasal metrolojik kontroller ile ilgili bu Yönetmeliğin hükümleriyle uyumlu olup olmadığına dair bilgiler. 9.2. Çok küçük olan veya gerekli bilgileri taşıyamayacak kadar hassas olan ölçü aletlerinde, söz konusu bilgiler, bu ölçü aletlerinin ambalajına ve bu Yönetmelik hükümlerinin gerektirdiği, ölçü aletlerinin beraberinde bulunan belgelere uygun şekilde işaretlenir. 9.3. Ölçü aletinin çalışması ile ilgili bilgiler, basit ölçü aletleri hariç olmak üzere, ölçü aleti ile birlikte verilir. Bu bilgiler kolay anlaşılabilir olmalı ve gerektiğinde aşağıdaki hususları içermelidir: a) Nominal çalışma şartları: b) Mekanik ve elektromanyetik çevre sınıfları; c) Yoğunlaşmanın mümkün olup olmaması, açık veya kapalı yerde olması, alt ve üst sıcaklık sınırları, d) Montaj, bakım, onarım ve izin verilebilir ayarlarla ilgili talimatlar; e) Doğru çalışma ve özel kullanım şartlarına yönelik talimatlar; f) Ara birimlere, alt montaj cihazlarına veya ölçü aletlerine uyumluluk koşulları. 9.4. Aynı mekânda kullanılan veya kamu hizmeti yapan kuruluşlar tarafından kullanılan benzer ölçü aleti grupları için ayrı ayrı kullanım talimatı gerekli değildir. 9.5. Ölçü aletine özgü ekte aksi belirtilmedikçe, n sıfır veya tamsayı olduğunda, ölçülen değerin taksimat aralığı 1x10n, 2x10n, veya 5x10n şeklinde olmalıdır. Bu ölçüm birimi veya sembolü sayısal değere yakın gösterilmelidir. 9.6. Bir malzeme ölçeri, kullanılan ölçü birimi ile birlikte, nominal bir değer veya skala ile işaretlenir. 9.7. Kullanılan ölçüm birimleri ve sembolleri, Avrupa Birliğinin ölçüm birimleri ve sembolleri ile ilgili mevzuat hükümlerine uygun olmalıdır. 9.8. Öngörülen tüm işaretler ve bilgiler açık, net, silinemez ve değiştirilemez nitelikte olmalıdır. 10. Sonuçların gösterilmesi 10.1. Sonuçlar, göstergede görünebilmeli veya yazılı çıktı olarak alınabilmelidir. 10.2. Sonucun gösterimi açık ve net olmalı, kullanıcıyı bilgilendiren gerekli işaretler ve bilgiler ile desteklenmelidir. Sonuçlar, normal kullanım şartlarında kolay okunur olmalıdır. Metrolojik kontrol bilgileri ve işaretleri ile karışıklık oluşturmamak kaydıyla ek bilgiler ve işaretler kullanılabilir. 10.3. Yazılı çıktı olması durumunda, çıktılar veya kayıtlar, kolaylıkla okunabilmeli ve silinemez olmalıdır. 10.4. Doğrudan satış yapılan ticari işlemlerde kullanılan bir ölçü aleti, amaçlandığı şekilde yerleştirilmesi durumunda, işlem sırasındaki ölçüm sonuçlarını her iki tarafa da sunacak şekilde tasarlanır. Doğrudan satışta kritik bir durum söz konusu olduğunda, yardımcı cihaz tarafından tüketiciye verilen etiket, bu Yönetmeliğin şartları ile uyumlu değilse, uygun sınırlamalar getirilir. 10.5. Bir ölçü aleti kamu hizmeti yapan kuruluş tarafından kullanılsın veya kullanılmasın, tüketicinin herhangi bir alete ihtiyaç duymaksızın erişebileceği, metrolojik olarak kontrol edilmiş bir göstergeye sahip olmalı ve bu gösterge uzaktan okunabilmelidir. Göstergede, fiyata temel teşkil eden ölçüm sonucu yer alır. 11. Ticari işlemleri tamamlamak için gerekli ilave veri işlemleri 11.1. Kamu hizmeti yapan kuruluş tarafından kullanılan ölçü aleti dışındaki bir ölçü aleti, aşağıda belirtilen hallerde, özel bir işlemi tanımlamak için, gerekli bilgilerle birlikte ölçüm sonucunu sürekli yöntemlerle kaydeder: a) Ölçüm tekrarlanabilir değildir, b) Ölçü aletinin, ticaret yapan taraflardan herhangi birinin olmadığı durumlarda kullanılması amaçlanmaktadır. 11.2. Ayrıca, ölçüm sonuçlandığında, talep üzerine, işlemi tanımlayan bilgilere ve ölçüm sonuçlarına ilişkin kalıcı kanıtlarına ulaşılabilmelidir. 12. Uygunluk değerlendirmesi Bir ölçü aleti, bu Yönetmeliğin gerekliliklerine uygunluğu değerlendirilebilecek şekilde tasarlanır.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||