Gümrük: Ölçü Aletleri Yönetmeliği (2014/32/AB)

Gümrük.com.tr

EK-XII

EGZOZ GAZI ANALİZ CİHAZLARI (MI – 010)

EK-I’in ilgili gerekleri, EK-XII’nin özel gerekleri ve EK-XII’de listelenen uygunluk değerlendirme işlemleri, kullanılmakta olan motorlu taşıtların bakımı ve muayenesi amacıyla imal edilen ve aşağıda belirtilen egzoz gazı analiz cihazlarına uygulanır.

TANIMLAR

Egzoz gazı analiz cihazı	Egzoz gazı analiz cihazı, analiz edilen numunenin nemi seviyesinde kıvılcım ateşlemeli motorlu taşıt egzoz gazının belirli bileşenlerinin hacimsel oranlarını belirleyen ölçü aletidir
	Bu gaz bileşenleri karbon monoksit (CO), karbondioksit (CO₂), oksijen (O₂) ve hidrokarbonlardır (HC).
	Hidrokarbonların içeriği, yakın kızıl ötesi emme teknikleri ile ölçülen n - hegzan (C₆H₁₄) konsantrasyonu olarak tanımlanmalıdır.
	Gaz bileşenlerinin hacim oranları, CO, CO₂ ve O₂ için yüzde (% hacim) ve HC için milyonda bir partikül (ppm hacim) olarak tanımlanır.
	Bunun yanı sıra, bir egzoz gazı analiz cihazı, egzoz gazı bileşenlerinin hacim oranlarından lambda değerini de hesaplamaktadır.
Lambda	Lambda; egzoz gazındaki hava/yakıt oranı bakımından motorun yakma verimliliğini temsil eden boyutsuz bir değerdir. Lambda standartlaşmış referans bir formül ile tanımlanır.

ÖZEL GEREKLER

Ölçü aleti sınıfları

1. Egzoz gazı analiz cihazları için iki sınıf tanımlanmıştır (0 ve I). Bu sınıflar için ilgili minimum ölçme aralıkları Tablo 1’de gösterilmektedir.

Tablo 1

Sınıflar ve ölçme aralıkları

Parametre	0 ve I Sınıfları
CO oranı	Hacimsel olarak 0'dan %5’e kadar
CO₂oranı	Hacimsel olarak 0'dan %16’ya kadar
HC oranı	Hacimsel olarak 0'dan 2000’a kadar ppm
O₂ oranı	Hacimsel olarak 0'dan %21’e kadar
λ	0,8'den 1,2'ye kadar

Nominal çalışma şartları

2. Çalışma şartları değerleri imalatçı tarafından aşağıdaki gibi belirlenmelidir:

2.1. İklimsel ve mekanik etki miktarları için:

- İklimsel çevre için minimum 35 °C’ lık bir sıcaklık aralığı,

- Uygulanan mekanik ortam sınıfının M1 olması

2.2. Elektrik gücü etki miktarları için:

- AC gerilim kaynağı için gerilim ve frekans aralığı,

- DC gerilim kaynağı limitleri.

2.3. Çevre basıncı için:

- Her iki sınıf için de minimum ve maksimum çevre basınç değerleri:

P_min ≤ 860 hPa, P_max ≥ 1 060 hPa.

Maksimum izin verilebilir hatalar (MİH’ler)

3. MİH’ler aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır:

3.1. Ölçülen her bir gaz türü için, bu Yönetmeliğin Ek I’in 1.1 inci maddesi uyarınca tespit edilen nominal çalışma şartları altında izin verilen maksimum hata değeri Tablo 2'de belirtilen iki değerden en büyük olanıdır. Mutlak değerler, % hacim veya ppm hacim olarak tanımlanmıştır. Yüzdelik değerler gerçek değerin yüzde oranıdır.

Tablo 2

MİH’ler

Parametre	0 sınıfı	I sınıfı
CO oranı	± % 0,03 hacim	± % 0,06 hacim
	± % 5	± % 5
CO₂ oranı	± % 0,5 hacim	± % 0,5 hacim
	± % 5	± % 5
HC oranı	± 10 ppm hacim	± 12 ppm hacim
	± % 5	± % 5
O₂ oranı	± % 0,1 hacim	± % 0,1 hacim
	± % 5	± % 5

3.2. Lambda hesaplamasında MİH % 0,3'tür. Bilinen doğru değer Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu’nun(UN/ECE)⁽¹⁾ 15.02.2012 tarihli ve 83 nolu Tüzüğünün 5.3.7.3 üncü maddesinde tanımlanan formüle göre hesaplanır.

Bu amaçla ölçü aleti tarafından görüntülenen değerler hesaplama için kullanılır.

İzin verilebilir bozukluk etkisi

4. Ölçü aleti tarafından ölçülen her hacim oranı için, kritik değişim değeri ölçülen gaz bileşenin hacim oranına ait MİH değerine eşittir.

5. Elektromanyetik bozukluğun etkisi aşağıdaki şekillerde olabilir:

- Ölçüm sonuçlarındaki değişim, 4 üncü maddede tanımlanan kritik değişim değerinden büyük değildir,

- Ölçüm sonucunun gösterimi geçerli bir sonuç olarak değerlendirilemez niteliktedir.

Diğer gerekler

6. Çözünürlük, Tablo 3'de verilen değerlere eşit veya bu değerlerden daha büyük olmalıdır.

Tablo 3

Çözünürlük
	CO	CO₂	O₂	HC
Sınıf 0 ve I	% 0,01 hacim	% 0,1 hacim	⁽¹⁾	1 ppm hacim
⁽¹⁾ % 4’e eşit veya altındaki ölçülen değerler için hacimsel olarak % 0,01, aksi takdirde %0,1

Lambda değeri, 0,001 çözünürlüğüyle gösterilmelidir.

7. 20 ölçüm için standart sapma, her bir uygulanabilir gaz hacim oranı için MİH’in üçte birinden fazla olmamalıdır.

8. CO, CO₂, HC ölçümleri için, özel gaz taşıma sistemini içeren ölçü aleti, örneğin temiz hava gibi sıfır içerikli bir gazdan değişmesinden itibaren 15 saniye içinde kalibrasyon gazları ile belirlenen son değerinin % 95’ini göstermelidir. O₂ ölçümü için, ölçü aleti benzer şartlar altında, temiz havadan oksijensiz gaza olan değişimden sonra 60 saniye içinde, sıfırdan hacimsel olarak % 0,1 daha az farklı olan değeri göstermelidir.

9. Egzoz gazı içindeki ölçüme tabi olan bileşenlerin haricindeki diğer bileşenler, aşağıdaki maksimum hacim oranında bulunmaları halinde ölçüm sonuçlarını MİH’in yarısından fazla etkilememelidir.

Hacimsel olarak;

% 6 CO,

%16 CO₂,

% 10 O₂,

% 5 H₂,

% 0,3 NO,

2000 ppm HC (n - hegzan olarak),

Doyma noktasına ulaşana kadar su buharı.

10. Egzoz gazı analiz cihazı, sıfırlama tertibatı, gaz kalibrasyonu ve dahili ayar için işlem yapılmasını sağlayan bir ayar düzeneğine sahip olmalıdır. Sıfırlama tertibatı ve dahili ayar için kullanılan ayar düzeneği otomatik olmalıdır.

11. Ölçü aleti, otomatik veya yarı otomatik ayar düzeneklerinin ayarları yapılmadığı sürece ölçüm yapmamalıdır.

12. Egzoz gazı analiz cihazı, gaz taşıma sistemindeki hidrokarbon kalıntılarını tespit etmelidir. Herhangi bir ölçümden önce, 20 ppm hacim değerini aşan hidrokarbon kalıntısı bulunması durumunda ölçüm işleminin yapılması mümkün olmamalıdır.

13. Egzoz gazı analiz cihazı, oksijen kanal sensöründe bağlantı hattındaki eskime veya arızadan kaynaklanan herhangi bir işlev bozukluğunu otomatik olarak algılayan bir aygıta sahip olmalıdır.

14. Egzoz gazı analiz cihazı, petrol, sıvılaştırılmış gaz gibi farklı yakıt türleri ile çalışabiliyor ise, uygun formülle ilgili herhangi bir belirsizlik olmaksızın Lambda hesaplaması için uygun katsayıyı seçme imkanı olmalıdır.

UYGUNLUK DEĞERLENDİRMESİ

Bu Yönetmeliğin 16 ncı maddesinde atıfta bulunulan ve imalatçının aralarından seçim yapabileceği uygunluk değerlendirmesi işlemleri B + F veya B + D veya H1’dir.

EK - XI

YÖNETMELİK

EK - XIII