|
Güncel: 18/04/2018
KIYMETLİ
MADEN VE TAŞ ANALİZİNDE YETKİ VERİLECEK AYAR EVLERİNİN
STANDARTLARI, SEÇİMİ VE DENETİM ESASLARININ
BELİRLENMESİNE İLİŞKİN TEBLİĞ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve
Tanımlar Amaç MADDE 1
– (1) Bu Tebliğin
amacı; kıymetli maden ve taş analizinde yetki verilecek özel ayar evlerine
ilişkin standartları ve denetim esaslarını belirlemektir. Kapsam MADDE 2
– (1) Bu Tebliğ;
kıymetli maden ve taşlara ayar raporu düzenleyecek özel ayar evlerinin
yetkilendirilmesi, kuruluş, şube açma, faaliyet, yükümlülük ve yapacakları
işlemlere dair usul ve esasları kapsar. Dayanak MADDE 3
– (1) Bu
Tebliğ; 8/6/1984 tarihli ve 234 sayılı
Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünün Kuruluş ve Görevleri Hakkında
Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci ve 8 inci maddeleri ile 7/8/1989 tarihli ve 89/14391
sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Türk Parası Kıymetini
Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar hükümlerine dayanır. Tanımlar MADDE 4
– (1) Bu Tebliğin
uygulanmasında; a) Ayar evi:
Genel Müdürlük tarafından işlenmiş veya işlenmemiş kıymetli maden ve taşları
analiz etmeye, nitelikleri ile ayarını belirlemeye ve ayar raporu düzenlemeye
yetkilendirilmiş gerçek ya da tüzel kişiyi, b) Ayar evi yetki
belgesi: Bu maddede tanımlanan işlemlerin yapılabilmesi için Genel Müdürlükçe
verilen yetkiyi gösteren belgeyi, c) Ayar raporu:
Yetki verilmiş ayar evleri tarafından işlenmiş veya işlenmemiş kıymetli maden
ve taşların analiz sonucuna göre düzenlenen ve kıymetli maden ya da taşın
ayarını gösteren raporu, ç) Genel
Müdürlük: Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğünü, d) Heyet: Genel
Müdürlük tarafından ayar evlerinin incelenmesi için görevlendirilecek heyeti, e) İşlenmiş
kıymetli maden: Gerek bir işçilik uygulanarak, ziynet veya süs eşyası haline
dönüştürülmüş, gerek içine ilave madde katılarak veya katılmaksızın alım
satım yapılan altın, gümüş, paladyum ve platini, f) İşlenmemiş
kıymetli maden: İşlenmemiş barlar veya külçeler halindeki altın, platin ve
paladyum ile külçe, bar veya granül halindeki gümüşü, g) Kıymetli
taşlar: Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda tanımı
yapılan kıymetli taşları, (elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir,
zebercet ve inci) ğ) Kıymetli
taş eksperi: Üniversitelerin gemoloji bölümlerinden mezun ya da
Uluslararası Elmas Konseyi (IDC) standartlarında kıymetli taş uzmanlık
eğitimi almış kişiyi, h) Laborant:
Kimya meslek liseleri, laborant meslek liseleri veya laborantlık mesleği için
gerekli olan eğitimi veren diğer iki yıllık yüksekokul mezunu kişiyi, ı) Teknik
personel: Kıymetli maden ayar evlerinde laborant, kıymetli taş ayar evlerinde
taş eksperini, i) Teknik
sorumlu: Malzeme mühendisi, metalürji mühendisi, kimya mühendisi, mücevherat
mühendisi, kimyager veya kıymetli taş eksperi unvanına
sahip kişiyi, ifade eder. İKİNCİ BÖLÜM Faaliyet Konusu Faaliyet konusu MADDE 5
– (1) Genel
Müdürlük tarafından yetkilendirilmiş ayar evlerinin faaliyet konusu, 20/2/1930 tarihli ve 1567 sayılı Türk Parasının
Kıymetini Koruma Hakkında Kanun ve ilgili diğer mevzuat hükümleri
çerçevesinde, kıymetli madenler ve taşlar ile bunlardan mamul eşyaların
içerdiği kıymetli maden ve taşların analizini yaparak ayarını belirlemek ve
yapılan analiz sonuçlarını içeren ayar raporunu düzenlemektir. Ayar evi yetki
belgesi MADDE 6
– (1) Ayar evi
faaliyetinde bulunulabilmesi için Genel Müdürlükten ayar evi yetki belgesi
alınması şarttır. (2)
Ayar evi yetki belgesi başvurusu, talep yazı ile birlikte ilgili ticaret
sicili müdürlüğü tarafından düzenlenen ticaret sicili tasdiknamesi, meslek
odası kaydı, vergi kaydı, teknik personele ait SGK kaydı ve mezuniyet
bilgileri ile temsil ve ilzama yetkili kişi ya da kişilerin adli sicil
kaydına ilişkin yazılı beyanların sunulması suretiyle Genel Müdürlüğe yapılır. (3) Başvuru
belgeleri üzerinden ön inceleme yapılır. Ayar evinin yeterlik kriterlerini taşıyıp taşımadığı hususları
görevlendirilen heyet tarafından yerinde incelenir. Kıymetli maden analizi
gerçekleştirmek üzere ayar evi yetki belgesi alma talebinde bulunan ayar
evlerinin Genel Müdürlük tarafından ayarı bilinen kıymetli maden numuneleri
kullandırılarak yaptırılan analizde başarılı olup olmadığı değerlendirilir. (4) Heyet,
değerlendirmesini tamamladıktan sonra raporunu Genel Müdürlük Makamına sunar.
Genel Müdürlük Makamının onayını takiben ayar evi yetki belgesi düzenlenir. (5) Yapılan
incelemede yeterlik kıstaslarını karşılayamayan veya yaptığı örnek analizde
başarısız olanların talepleri reddedilir. Ayar evi yetki belgesi talebi ret
edilenler 3 ay geçmedikçe yeniden müracaatta bulunamazlar. (6) Ayar evleri
kıymetli maden ve taşlar için birlikte ya da ayrı ayrı yetkilendirilebilir. (7) Yetki verilen
ayar evi Gümrükler Genel Müdürlüğüne bildirilir. Ayrıca, Genel Müdürlüğün
internet sitesinde; yetki verilen ayar evi listesi, yetki durumuna göre
yayımlanır. Ayar evi yetki
belgesinin geçerlilik süresi ve vize işlemleri MADDE 7 – (1) Genel Müdürlük tarafından
verilen ayar evi yetki belgesi iki yıl süre ile geçerlidir. Bu süre sonunda
talep edilmesi ve yeterlik kıstaslarını taşıdığı tespit edilmesi kaydıyla
ayar evi yetki belgesi vize edilir. (2) Ayar evi
yetki belgesi bulunmayanlar, vize edilmeyen veya iptal edilenler ayar evi
faaliyetinde bulunamazlar. (3) Şube açma,
ayar evi devri ve unvan değişikliği talepleri izne tabidir. Şube açma, ayar
evi devri ve unvan değişikliğine ilişkin talepler, ayar evi yetki belgesi
başvurusu gibi değerlendirilerek Genel Müdürlük tarafından sonuçlandırılır. (4) Ayar evindeki
teknik personel değişikliği ve tesis yeri değişikliği gibi hususlar 15 iş
günü içerisinde Genel Müdürlüğe bildirilir. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Ayar Evi Yeterlik Kıstasları Ayar evi
yeterlik kıstasları MADDE 8
– (1) Genel
Müdürlükçe yetki verilecek ayar evleri; tesis yeri ve alanı, tesis bölümleri,
laboratuvar ve teknik personel ile güvenlik
gibi fiziki ve teknik yeterlik kıstaslarını sağlar. Fiziki yeterlik MADDE 9
– (1) Tesis yeri ve
alanı, aynı zemin üzerinde bölümlendirilebilecek ve tesis bölümlerine yetecek
büyüklükte kapalı alana sahip olmalıdır. (2) Tesis
bölümleri, bu maddede belirtilen asgari donanımı barındıracak yeterli alana
sahip bir laboratuvar, müşteri ilişkilerinin yürütüleceği, telefon, faks ve
bilgisayar gibi iletişim araçlarının yer aldığı, mal giriş ve çıkışının
bilgisayar ortamında yapıldığı ve izlendiği irtibat ofisi ile kıymetli maden
ve taşların muhafaza edildiği, yanmaz kasanın bulunduğu bölümden oluşur. (3) Ayar evi;
gerekli her türlü fiziki ve kaydi güvenlik önlemlerini alır. Bu
güvenlik önlemleri; personel, kamera kayıt sistemi, müşterek muhafaza gibi
zorunlu güvenlik unsurları ile desteklenmelidir. Teknik yeterlik MADDE 10
– (1) Kıymetli
maden ayar evi laboratuvarı aşağıda belirtilen asgari donanımı sağlamalıdır: a) Çeker ocak, b) Kupelasyon fırını, c) Mücevheratçı
haddesi, ç) Hassas terazi
(minimum 4 haneli 1/10.000), d) Sabit sütunlu
matkap, e) Kaynatma
sistemi (Platin - cam esaslı), f) Magnezyum
oksit potalar, g) Bomometre (Asit yoğunluk
ölçer), ğ) Kuyumcu
avadanlığı (çekiç, örs, maşa, temizleme fırçası vb.). (2) Kıymetli taş
ayar evi laboratuvarı aşağıda belirtilen asgari donanımı sağlamalıdır: a) Gemoloji mikroskopu, b) Masa
aydınlatması (6500 oK gün ışığı), c) Hassas terazi
(minimum 4 haneli 1/10.000), ç) Optik
kusurları düzeltilmiş triplet mercekli lup, d) Hassas kumpas, e) FT-IR spektrometri (drift ve yüzey yansıtmalı), f) Kesim tespit
cihazı, g) Otomatik taş
sayma makinesi, ğ) Renk, floresan, berraklık taş referans serileri, h) Refraktometre, ı) Yoğunluk ölçme
sistemi, i) Dikroskop, j) Poloriskop, k) Isıl
elektronik test cihazı. (3) Ayar evleri
bir teknik sorumlu ve yeteri sayıda teknik personel bulundurmak zorundadır.
Kıymetli maden ayar evi laboratuvarı, bir teknik sorumlu ile laborantdan oluşur. Kıymetli taş laboratuvarında taş analizinin yapılabilmesi için
en az iki eksperin bulunması zorunludur.
Ayrıca her ayar evinde en az lise mezunu bir idari personel bulunur. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Uygulama Yöntemi ve Ayar Standardı Uygulama
yöntemi MADDE 11 – (1) Altın ayar tespitinde TS EN ISO 11426
standardına göre kupelasyon yöntemi, gümüş
ayar tespitinde TS ISO 13756 standardına göre volumetrik titrasyon yöntemi, platin
ayar tespitinde TS EN ISO 11210 standardına göre çöktürme (gravimetrik) yöntemi ve paladyum
ayar tespitinde TS EN ISO 11490 standardına göre çöktürme (gravimetrik) yöntemi
kullanılır. BS
EN ISO 3497:2001 standardına göre X-Ray spektrometrik metot yöntemi sadece sınırlı sayıda
ya da özel olarak üretilen kıymetli madenden mamul ziynet eşyalarının
analizinde kullanılabilir. (2) Kıymetli
maden ve bunlardan mamul eşyalardan; tarafların şahitliğinde örnekleme
sistemi ile eşyanın cins ve niteliğine göre en az iki numune alınır ve ikinci
numune; şahit numune olarak mühürlü torba içinde muhafaza edilir. Benzer
özelliklerine göre gruplandırılabilen kıymetli taşlar için TS ISO 2859-1 veya
TS ISO 2859-10 standardına göre numune alınır. (3) Alınan
numuneler bu Tebliğde belirtilen yöntemlerle analiz edilir. (4) Kıymetli
maden ve taşların analizi sonucu ayar raporu düzenlenir. (5) Ayar
raporunda kıymetli madenin cinsi ve ayarı, kıymetli taşlar için ise taşın
türü, boy ve elek aralığı (karat veya ağırlık, yaklaşık adet, berraklık, renk
ve/veya renk doygunluğu, kesim niteliği), doğal/sentetik ve iyileştirme
işlemi olup olmadığı, varsa notlar/yorumlar bulunur. (6) Ayar evleri
tarafından alınan numunelerin yapılan analizleri neticesinde, numunelerin
ayarlarına ilişkin rapora itiraz edilmesi halinde, söz konusu numuneler bir
başka ayar evinde analize tabi tutulur. Burada yapılan analiz sonucunda da
numunenin ayarına ilişkin itiraz veya ihtilaf olması halinde ise nihai analiz
ve ayar belirleme işlemi Genel Müdürlükçe yapılır veya yaptırılır. Genel
Müdürlükçe tespit edilen ayar nihai olup bu rapora itiraz edilemez. (7) Numune
alındıktan sonra ilgilisine teslim edilmemiş, muhafaza altına alınmış
kıymetli maden ya da taş ile bunlardan mamul eşya, ayar raporu, varsa korne talep sahibine verilir. (8) Kıymetli
maden, taş veya bunlardan mamul eşyaların ayar evine gelişi, numune alınması,
ilgilisine geri verilmesi süreçlerinin tamamının; müşterek muhafaza ile
gerçekleştirilmesi ve söz konusu eşyaların sigorta ettirilmesi esastır. Aksi
durumda doğacak sorumluluk ilgili ayar evine aittir. Kıymetli maden
ayar standartları ve tolerans MADDE 12
– (1) Kıymetli
madenler, kıymetli maden alaşımları ve bunlardan imal edilen ziynet
eşyalarının ayar analizinde, dikkate alınacak kıymetli maden saflık
değeri; milyem cinsinden
hesaplanır. Değerler binde olarak gösterilir ve eksi toleransa izin verilmez. (2) Altın
alaşımları için saflık standardı ve kısa gösterimi aşağıdaki gibidir. Burada
ayar ve karşılık gelen milyem değerleri esas olup, ara değerler için; ayara veya milyeme karşılık gelen değer hesaplanarak
bulunur. Ayara karşılık gelen milyem değeri; tam sayı olmadığı durumda
virgülden sonraki değer üst tam sayıya yuvarlanarak kullanılır. Saflık
Standardı (‰ en az) Kısa
Gösterilişi; Ayar (Karat) 333 A
(K) 8 375 A
(K) 9 416 A
(K) 10 583 A
(K) 14 750 A
(K) 18 875 A
(K) 21 916 A
(K) 22 (3) Altın ziynet
eşyasının kaynak madeni ihtiva etmesi durumunda en çok ±2 milyemlik (2/1000) bir toleransa izin
verilir. 24 ayar dışındakiler için eksi toleransa müsaade edilmez. BEŞİNCİ BÖLÜM Kıymetli Maden ve Taş Ayar
Raporu İzleme Sistemi Sistemin
kurulması MADDE 13
– (1) İlgili
birimler ve özel ayar evleri arasında bilgi girişini ve takibini sağlayacak
şekilde Genel Müdürlük tarafından Kıymetli Maden ve Taş Ayar Raporu İzleme
Sistemi kurulur. (2) Genel
Müdürlük, özel ayar evlerine yeterli miktarda kullanıcı için sisteme erişim
yetkisi verir. (3) Sistemin
kullanımı ve işletimine ilişkin usul ve esaslar Genel Müdürlükçe belirlenir. Kod numarası
verilmesi MADDE 14 – (1) Özel ayar evlerine;
düzenleyecekleri ayar raporlarında kullanmak üzere, her özel ayar evi için
farklı olmak kaydıyla bir kod numarası ile sisteme girebilmeleri için
kullanıcı adı ve şifresi verilir. (2) Özel ayar
evleri düzenlenen her bir ayar raporunu sisteme kaydeder. (3) Sisteme
kaydedilen ayar raporlarından özel ayar evleri sorumludur. Ayar raporunun
sistem üzerinden doğrulanması MADDE 15 – (1) İlgili birimler, özel ayar
evleri tarafından düzenlenen ayar raporlarını raporda belirtilen ayar evi
kodu ve ayar raporu numarasını kullanarak sistem üzerinden kontrol edebilir. ALTINCI BÖLÜM Ayar Evlerinin Denetimi ve
Yaptırım Usulleri Denetim MADDE 16
– (1) Ayar
evlerinin yeterlik kıstaslarını taşımaya devam edip etmediği hususu; Genel
Müdürlükçe her zaman denetlenebilir. Bu denetimlerde Darphane laboratuvarında analiz edilen ve raporlanan en az
bir örnek, test ettirilerek karşılaştırılır. Denetimlerde Darphane laboratuvarı ölçüleri ve standartları esas
alınır. (2) Ayar
evlerinin yeterlik kıstaslarına ilişkin bu denetimler her vize döneminde en
az bir kez yapılır. (3) Denetim
sonuçları bir denetim raporunda belirtilir. (4) Ayar
evlerinin çalışmaları ve ayar raporları, talep edilmesi veya ihtiyaç
duyulması halinde Genel Müdürlük tarafından denetlenir. Yetki
belgesinin iptal edilmesi MADDE 17
– (1) Bu Tebliğde
belirtilen yükümlülükleri yerine getirmediği tespit edilen ayar evi uyarılır
ve söz konusu eksikliği gidermesi için ayar evine 30 iş günü süre tanınır. Bu
süre içerisinde yükümlülüğünü yerine getirmeyen ya da aynı vize dönemi
içerisinde dört kez bu Tebliğde belirtilen yükümlülüklere uymadığı saptanan
ayar evlerinin faaliyet izni başka bir uyarıya gerek olmaksızın iptal edilir. (2) Gerçeğe
aykırı rapor düzenlediği tespit edilen ayar evlerinin yetki belgesi iptal
edilir ve ilgililer hakkında Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulur. (3) Ayar evi
yetki belgesi iptal edilen ayar evleri Genel Müdürlük internet sitesinde
yayımlanır ve ilgili birimlere bildirilir. Bilgi ve belge
isteme MADDE 18
– (1) Genel
Müdürlük; bu Tebliğde öngörülen haller dışında kalan özel durumları inceleyip
sonuçlandırmaya ve ayar evlerinden gerekli gördüğü her türlü bilgi ve belgeyi
istemeye ve örneğini almaya yetkilidir. YEDİNCİ BÖLÜM Çeşitli ve Son Hükümler Yürürlükten
kaldırılan tebliğ MADDE 19
– (1) 20/6/2007 tarihli ve 26558 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kıymetli Maden ve Taş Analizinde Yetki Verilecek
Ayar Evlerinin Standartları, Seçimi ve Denetim Esaslarının Belirlenmesine
İlişkin Tebliğ yürürlükten kaldırılmıştır. Standartlara
uygunluk GEÇİCİ MADDE 1
– (1) Bu Tebliğin
yürürlüğe girmesini müteakip en geç bir yıl içinde daha önce yetki belgesi
verilmiş bulunan ayar evleri, yeni standartlara kendilerini uyumlu hale
getirmekle yükümlüdür. Bu süre içinde gerekli düzenlemeleri yapmayan ayar
evlerinin yetki belgeleri süre sonunda geçersiz hale gelir. Sistem kurulumu GEÇİCİ MADDE 2
– (1) Kıymetli
Maden ve Taş Ayar Raporu İzleme Sistemi, ilgili birimler ve özel ayar evleri
arasında bilgi girişini ve takibini sağlayacak şekilde bu Tebliğin yayımı
tarihinden itibaren bir yıl içerisinde Genel Müdürlük tarafından oluşturulur. Yürürlük MADDE 20
– (1) Bu Tebliğ
yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 21 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yürütür.
18 Nisan 2018 ÇARŞAMBA Resmî Gazete Sayı : 30395 |