Milletlerarası Antlaşma

Karar Sayısı: 90/733
Karar Tarihi : 01/08/1990  

            6/6/1990 tarihli ve 3655, 3656 sayılı Kanunlarla onaylanmaları uygun bulunan ekli:
            1- “Ozon Tabakasının Korunmasına Dair Viyana Sözleşmesi”ne,
            2- “Ozon Tabakasını İncelten Maddelere Dair Montreal Protokolü”ne
katılmamız; Dışişleri Bakanlığı’nın 9/7/1990 tarihli ve EİUK-196-3716 sayılı yazısı üzerine, 31/5/1963 tarihli ve 244 sayılı Kanunun 3 üncü maddesine göre, Bakanlar Kurulu’nca 1/8/1990 tarihinde kararlaştırılmıştır. 

OZON TABAKASININ KORUNMASINA DAİR VİYANA SÖZLEŞMESİ

            GİRİŞ

            Bu Sözleşme’nin Tarafları,

            Ozon tabakasındaki değişikliğin potansiyel olarak insan sağlığı ve çevre üzerinde zararlı bir etkisi bulunduğunun bilincinde olarak,

            Birleşmiş Milletler İnsan ve Çevresi Konferansı Beyannamesi’nin ilgili hükümlerini ve özellikle de, “Devletler, Birleşmiş Milletler Ana Sözleşmesi ve uluslar arası hukuk ilkeleri uyarınca kendi çevre politikalarına uygun olarak kendi kaynaklarını hükümran şekilde kullanım hakkını ve kendi kontrolları ya da yetki alanları içindeki faaliyetlerin, diğer Devletlerin veya ulusal yetki alanlarının sınırları dışındaki sahaların çevrelerin zarar vermemesini temin etme sorumluluğunu haizdirler” ibaresini taşıyan 21 sayılı ilkeyi anımsayarak, 

            Gelişmekte olan ülkelerin ihtiyaçlarını ve özel koşullarını gözönünde bulundurarak, 
            Uluslar arası ve ulusal örgütler bünyesinde ve özellikle de, Birleşmiş Milletler Çevre Programı’nın Dünya Ozon Tabakası Eylem Planı çerçevesinde yürütülmekte olan çalışmaları ve faaliyetleri akıllarında bulundurarak,

            Ozon tabakasının korunması için şimdiye kadar ulusal ve uluslar arası düzeylerde alınmış bulunan önlemleri de akıllarında bulundurarak,

            Ozon tabakasını, beşeri faaliyetlerin yol açtığı değişikliklerden korumak için alınacak önlemlerin uluslar arası işbirliğini ve eylemi gerektirdiğinin ve ilgili bilimsel ve teknik görüşlere dayanması icap ettiğinin bilincinde olarak,

            Ozon tabakası ve bu tabakadaki değişikliklerden kaynaklanan muhtemel olumsuz etkiler hakkında mevcut bilimsel bilgileri daha da geliştirmek için yeni araştırmalar ve sistematik gözlemler yapılması gerektiğinin de bilinicinde olarak,

            Ozon tabakasındaki değişikliklerin yolaçtığı olumsuz etkilere karşı insan sağlığını ve çevreyi korumaya kararlı olarak,

            aşağıdaki şekilde anlaşmaya varmışlardır.

Madde 1
TANIMLARI

            Bu Sözleşme’de:

            1- “Ozon tabakası”, planeter sınır tabakasının üstündeki atmosferik ozon tabakası anlamında kullanılmıştır.

            2- “Olumsuz etkiler”, iklim değişiklikleri de dahil olmak üzere, insan sağlığı veya doğal ve kontrollü ekosistemlerin bileşimi, esnekliği ve üretkenliği ya da insana yararlı maddeler üzerinde önemli ölçüde zararlı etkileri bulunan fiziki çevre veya hayvan ve bitki çevresi anlamında kullanılmıştır.

            3- “Alternatif teknolojiler veya ekipman”, ozon tabakası üzerinde olumsuz etkileri azaltan, ortadan kaldıran veya önleyen maddeler anlamında kullanılmıştır. 

            4- “Alternatif maddeler”, ozon tabakası üzerinde olumsuz etkileri yok eden veya bu etkilerin oluşmasının engelleyen maddeler anlamında kullanılmıştır.

            5- “Taraflar”, metinde aksi belirtilmedikçe, bu Sözleşme’nin Tarafları anlamında kullanılmıştır.

            6- “Bölgesel ekonomik bütünleşme örgütü”, belirli bir bölgenin hükümran Devletler tarafından oluşturulan ve bu Sözleşme’nin veya protokollerinin düzenlendiği konularda yetkisi bulunan ve kendi iç prosedürlerine göre ilgili belgeleri imzalamaya, onaylamaya, kabul etmeye veya katılmaya yetkisi olan bir örgüt anlamında kullanılmaktadır.

            7- “Protokoller”, bu Sözleşme’nin protokolleri anlamında kullanılmaktadır.

Madde 2
GENEL YÜKÜMLÜLÜKLER

            1- Taraflar, bu Sözleşme’nin ve taraf oldukları yürürlükteki protokollerin hükümlerine uygun olarak, ozon tabakasında değişikliğe yol açan veya açılabilecek insan faaliyetlerinden kaynaklanan ya da kaynaklanabilecek olumsuz etkilere karşı insan sağlığını ve çevreyi korumak için gerekli tedbirleri alacaktır.

            2- Taraflar, bu amaçla ellerindeki imkânları ve yeteneklerine uygun olarak: 
            a) İnsan faaliyetlerinin ozon tabakası üzerindeki ve ozon tabakasındaki değişikliklerin insan sağlığı ve çevre üzerindeki etkilerini daha iyi anlayabilmek ve değerlendirebilmek için sistematik gözlem, araştırma ve bilgi alışverişi yoluyla işbirliği yapacaklardır; 
            b) Yetki alanları veya kontrolleri altındaki insan faaliyetlerinin, ozon tabakasındaki değişikliklerden veya muhtemel değişikliklerden kaynaklanan olumsuz etkilere yol açtığı ya da açabileceği tespit edildiği takdirde, bu faaliyetleri kontrol altında tutmak, sınırlamak, azaltmak veya önlemek için uygun yasal ve idari tedbirleri alacaklar ve uygun politikaların ahenkli bir hale getirilmesi için gerekli işbirliğinde bulunacaklardır; 
            c) Protokollerin ve eklerin kabûlü de dahil olmak üzere bu Sözleşme’nin uygulanması için, üzerinde anlaşmaya varılan tedbirlerin, işlemlerin ve standartların formulasyonu için işbirliği yapmak; 
            d) Bu Sözleşme’nin ve protokollerin etkin bir şekilde uygulanabilmesi amacıyla bunlara taraf olan uluslar arası uzman kuruluşlar ile işbirliği yapmak.

            3- Bu Sözleşme’nin hükümleri, uluslar arası hukuka uygun olarak, Tarafların, yukarıdaki 1. ve 2. fıkralarda anılanlara ilaveten ulusal önlemler alma hakkını veya Taraflar’dan herhangi birince şimdiye kadar alınmış bulunan ek ulusal önlemleri hiçbir şekilde etkilemeyecektir. Ancak, sözkonusu önlemlerin, Taraflar’ın bu Sözleşme altındaki yükümlülükleriyle çelişmemesi gereklidir.

            4- Bu maddenin uygulanmasında, ilgili bilimsel ve teknik görüşler esas alınacaktır.

Madde 3
ARAŞTIRMA VE SİSTEMATİK GÖZLEMLER

            1- Taraflar, aşağıdaki konularda araştırma ve bilimsel değerlendirmelerin doğrudan veya yetkili uluslar arası organlar kanalıyla yürütülmesini ve bu amaçla işbirliği yapılmasını taahhüt ederler. 
            a) Ozon tabakasını etkileyebilecek fiziksel ve kimyasal işlemler; 
            b) Ozon tabakasındaki değişiklerin insan sağlığına etkileri ve diğer biyolojik etkiler, özellikle de ultraviyole güneş ışınlarındaki değişikliklerin yol açtığı biyolojik etkiler (UV-B); 
            c) Ozon tabakasındaki değişikliklerden kaynaklanan iklimsel etkiler; 
            d) Ozon tabakasındaki değişikliklerden kaynaklanan etkiler ve insana yararlı doğal sentetik maddeler üzerindeki UV-B radyasyonunda meydana gelen değişiklikler; 
            e) Ozon tabakasını etkileyebilecek maddeler, uygulamalar, işlemler, faaliyetler ve bunların kümülatif etkileri; 
            f) Alternatif maddeler ve teknolojiler; 
            g) İlgili sosyo-ekonomik konular

            ve I ile II nolu eklerde irdelenen diğer hususlar.

            2- Taraflar, ek I’de irdelendiği gibi, ozon tabakasının durumunun ve ilgili diğer parametrelerin sistematik olarak gözlenmesi için, doğrudan veya yetkili uluslar arası kuruluşlar kanalıyla ve ulusal mevzuatlarla gerek uluslar arası gerekse ulusal düzeylerde süregelen ilgili faaliyetleri gözönüne alarak, ortak ve tamamlayıcı programlar oluşturmayı ya da geliştirmeyi taahhüt etmektedirler.

            3- Taraflar, uygun dünya veri merkezleri vasıtasıyla araştırma ve gözlem verilerinin düzenli olarak ve zamanında toplanmasının, değerlendirilmesinin ve dağıtılmasının sağlanması için, doğrudan veya yetkili uluslar arası kuruluşlar kanalıyla işbirliğinde bulunmayı taahhüt etmektedirler.

Madde 4
HUKUKİ, BİLİMSE VE TEKNİK ALANLARDA İŞBİRLİĞİ

            1- Taraflar, ek II’de irdelendiği gibi, bu Sözleşmeyle ilgili bilimsel, teknik, sosyo-ekonomik, ticari ve hukuki bilgi değişimini kolaylaştıracak ve teşvik edeceklerdir. Bu bilgiler, Taraflar’ın mutabık kaldığı kuruluşlara iletilecektir. Bilgiyi veren Taraf’ın gizli olarak nitelendirdiği bilgileri elde eden sözkonusu kuruluşlar bu bilgilerin ifşa edilmemesini sağlamakla ve bu bilgileri bütün Taraflar’a açıklanana kadar muhafaza etmekle yükümlüdür.

            2- Taraflar, yürürlükteki ulusal kanunlarına, yönetmeliklerine ve uygulamalarına uygun olarak ve gelişmekte olan ülkelerin ihtiyaçlarını özellikle gözönünde bulundurarak, doğrudan veya yetkili uluslar arası organlar kanalıyla, bilgi ve teknoloji transferini geliştirmek için işbirliği yapacaklardır. Bu işbirliği, özel olarak aşağıdaki vasıtalarla yürütülecektir: 
            a) Alternatif teknolojilerin diğer Taraflarca elde edilmesinin kolaylaştırılması; 
            b) Alternatif teknolojiler ve teçhizat hakkında bilgi sağlanması ve bunlarla ilgili özel klavuzların veya el kitaplarının temin edilmesi; 
            c) Araştırma ve sistematik gözlemler için gerekli teçhizat ve kolaylıkların sağlanması; 
            d) Bilimsel ve teknik personelin gerektiği şekilde eğitilmesi.

Madde 5
BİLGİ İLETME

            Taraflar, bu Sözleşme’nin ve taraf oldukları protokollerin uygulanmasıyla ilgili olarak aldıkları önlemler hakkındaki bilgileri, sözkonusu belgelere taraf olanlarca yapılan toplantılarda belirlenen usûl ve aralıklarla, 6. Madde uyarınca toplanan Taraflar Konferansı’na, Sekreterya kanalıyla ileteceklerdir.

Madde 6
TARAFLAR KONFERANSI

            1- Bu Sözleşme ile bir Taraflar Konferansı kurulmaktadır. Taraflar Konferansı’nın ilk toplantısı, 7. Madde uyarınca geçici olarak tayin edilen sekreteryanın çağrısı üzerine ve bu Sözleşme’nin yürürlüğe girmesinden itibaren en geç bir yıl içinde yapılacaktır. Taraflar Konferansını izleyen olağan toplantılar Konferans tarafından ilk toplantıda belirlenecek düzenli aralıklarla yapılacaktır.

            2- Taraflar Konferansı’nın olağanüstü toplantıları, Konferans’ın gerekli gördüğü zamanlarda veya Taraflar’dan herhangi birinin yazılı talebi üzerine yapılacaktır. Ancak, talebin sekreterya kanalıyla diğer taraflara bildirilmesinden sonraki altı ay içerisinde Tarafların en az üçte birinin desteğini alması gerekecektir.

            3- Taraflar Konferansı, kendisi ve kurabileceği alt organlar ile ilgili usûl kurallarını, mali prensipleri ve sekreteryanın görevlerini düzenleyen mali hükümleri mutabakat ile tespit edecek ve benimseyecektir.

            4-Taraflar Konferansı, bu Sözleşme’nin uygulanmasını sürekli olarak gözden geçirecek ve ayrıca: 
            a) 5. Madde uyarınca sunulması gereken bilgilerin iletilme usûlünü ve aralıklarını belirleyecek ve bu bilgilerin yanısıra herhangi bir alt organ tarafından arzedilen raporları değerlendirecektir; 
            b) Ozon tabakası, ozon tabakasındaki muhtemel değişiklikler ve bu değişikliklerin yol açtığı muhtemel etkiler hakkındaki bilimsel bilgileri inceleyecektir; 
            c) Ozon tabakasındaki değişikliğe yol açan veya açabilecek maddelerin ortaya çıkmasını asgariye indirmek için gerekli politikaların, stratejilerin ve önlemlerin, 2. Madde uyarınca uyumlu hale getirilmesini geliştirecek ve bu Sözleşme’yle ilgili diğer önlemler hakkında tavsiyelerde bulunacaktır. 
            d) 3. ve 4. Maddeler uyarınca, araştırma, sistematik gözlem, bilimsel ve teknolojik işbirliği, bilgi alış-verişi ve teknoloji transferi ile ilgili programlar tespit edilecektir; 
            e) 9. ve 10. Maddeler uyarınca, gerektiği takdirde, bu Sözleşme ve ekleri ile ilgili değişiklikleri gözönünde bulunduracak ve yapacaktır; 
            f) Protokoller ve ekleri ile ilgili değişiklikleri gözönünde bulunduracak ve değiştirilmelerine karar verildiği takdirde sözkonusu protokole taraf olanlara bu yönde tavsiyede bulunacaktır; 
            g) 10. Madde uyarınca bu Sözleşme’ye yeni ekler yapılması hususunda gözönünde bulunduracak ve gerçekleştirecektir; 
            h) 8. Madde uyarınca protokolleri gözden geçirecek ve benimseyecektir; 
            i) Bu Sözleşme’nin uygulanması için gerekli alt organları kuracaktır; 
            j) Bilimsel araştırmalar, sistematik gözlemler ve bu Sözleşme’nin amaçlarına uygun diğer faaliyetler için, yetkili uluslar arası kuruluşların ve bilimsel komitelerin, özellikle de Dünya Meteoroloji Örgütü, Dünya Sağlık Örgütü ve Ozon Tabakası Koordinasyon Komitesi’nin yardımlarına başvuracak ve bu kuruluşlarla, komitelerden sağlanan hizmetlerden yararlanacaktır; 
            k) Bu Sözleşme’de belirtilen amaçlara ulaşılması için gerekli her türlü ilâve eylemi gözönünde bulunduracak ve taahhüt edecektir.

            5- Birleşmiş Milletler, Birleşmiş Milletler’in uzmanlık teşkilâtları, Uluslar arası Atom Enerjisi Kurumu ve bu Sözleşme’ye taraf olmayan Devletler, Taraflar Konferansı’nın toplantılarında gözlemci sıfatıyla temsil edilebilirler. Ozon tabakasının korunması ile ilgili alanlarda uzmanlaşmış olan ve Taraflar Konferansı’nın toplantılarına gözlemci statüsünde katılmak isteğinde olduğunu sekreterya’ya bildiren uluslar arası ve ulusal, resmi ya da gayriresmi her türlü kuruluş ve organ, Taraflar’ın en az üçte birinin itirazıyla karşılaşılmadığı takdirde bu toplantılara kabul edilebilirler. Gözlemcilerin kabûlü ve katılımı, Taraflar Konferansı’nın benimsediği usûl kurallarına tabidir.

Madde 7 
SEKRETERYA

            1- Sekreterya’nın görevleri şunlardır:

            a) 6., 8., 9. ve 10. Maddelerde belirtilen toplantıları düzenlemek ve düzenlenmesine yardımcı olmak; 
            b) 4. ve 5. Maddelere uygun olarak sağlanan bilgileri ve 6. madde uyarınca oluşturulan alt organların yaptığı toplantılar sonucunda elde edilen bilgileri esas alan raporlar hazırlamak ve dağıtmak;
            c) Herhangi bir protokolün kendisine yüklediği görevleri yerine getirmek; 
            d) Bu Sözleşme altındaki görevlerinin uygulanması ile ilgili olarak yürüttüğü faaliyetler hakkında raporlar hazırlamak ve bu raporları Taraflar Konferansı’na sunmak; 
            e) İlgili diğer uluslararası organlarla gerekli işbirliğinin kurulmasını sağlamak ve görevlerinin etkili bir şekilde yürütülmesi için gerekli idari ve akdi düzenlemelere girmek; 
            f) Taraflar Konferansı’nın tespit ettiği diğer görevlerini yerine getirmek.

            2- Sekreterlik görevleri, Taraflar Konferansı’nın 6. Madde uyarınca yapılacak ilk olağan toplantısı tamamlanana kadar Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından geçici olarak yürütülecektir. Taraflar Konferansı, ilk olağan toplantısında, bu Sözleşme altında sekreterlik yapmak arzusunu belirten mevcut yetkili uluslararası örgütler arasından sekreteryayı atayacaktır.

Madde 8
PROTOKOLLERİN KABULÜ

            1- Taraflar Konferansı, toplantılarından biri sırasında 2. Madde gereğince protokoller kabul edebilir.

            2- Önerilen her türlü protokol metni, görüşüleceği toplantıdan en az altı ay önce sekreterya tarafından Taraflar’a iletilecektir.

Madde 9
SÖZLEŞME VEYA PROTOKOLLERDE DEĞİŞİKLİKLER

            1- Taraflar’dan herhangi biri bu Sözleşme’de veya protokollerde değişiklik yapılmasını önerebilir. Bu değişiklikler, diğer hususların yanısıra ilgili bilimsel ve teknik görüşleri de gözönünde bulunduracaktır.

            2- Bu Sözleşme ile ilgili değişiklikler, Taraflar Konferansı’nın toplantısında kabul edilecektir. Protokollerle ilgili değişiklikler ise söz konusu protokole taraf olanların yapacağı toplantı sırasında benimsenecektir.

            Bu Sözleşme’de veya herhangi bir protokolde yapılması önerilen değişikliklerle ilgili metin, söz konusu protokolde aksi belirtilmedikçe, değişiklik önerisinin kabulü için yapılacak toplantıdan en az altı ay önce sekreterya tarafından Taraflar’a iletilecektir. Sekreterya, önerilen değişiklikleri, bilgilenmeleri için bu Sözleşmeyi imzalayan Taraflar’a da bildirecektir.

            3- taraflar, bu Sözleşme’de yapılması önerilen her türlü değişiklik hususunda mutabakata varmak için ellerinden gelen bütün çabayı harcayacaklardır. Bütün çabanın harcanmasına rağmen anlaşmaya varılamamışsa, değişiklik son çare olarak, toplantıda bulunan ve oy kullanan Taraflar’ın dörtte üç çoğunluğuyla kabul edilecek ve Depoziter tarafından onay veya kabul için bütün Taraflar’a sunulacaktır.

            4- Yukarıdaki 3. fıkrada belirtilen prosedür her türlü protokolle ilgili değişiklikler için geçerli olacak, ancak, söz konusu protokole taraf olanlardan toplantıda bulunan ve oy kullananların üçte iki çoğunluğu belirtilen değişikliklerin kabulü için yeterli olacaktır.

            5- Değişikliklerin onay ve kabulü Depozitere yazılı olarak bildirilecektir. Yukarıdaki 3 ve 4. fıkralara uygun olarak benimsenen değişiklikler, bu Sözleşmeye Taraf olanların en az dörtte üç çoğunlukla veya ilgili protokole taraf olanların söz konusu protokolde aksi belirtilmedikçe en az üçte iki çoğunlukla, değişikliği onayladıklarını veya kabul ettiklerini Depozitere bildirmelerinden sonraki doksanıncı günde, değişikliği kabul etmiş Taraflar ararsında yürürlüğe girecektir. Daha sonra değişiklikler, diğer Taraflar için, söz konusu Tarafın değişikliklere ilişkin kabul veya onay belgesini tevdi ettiği tarihten sonraki doksanıncı günde yürürlüğe girecektir.

            6- Bu maddedeki “toplantıda bulunan ve oy kullanan Taraflar” deyimi toplantıya katılan ve olumlu veya olumsuz oy kullanan Taraflar anlamında kullanılmıştır.

Madde 10
EKLERİN KABULÜ VE DEĞİŞTİRİLMESİ

            1- Bu Sözleşme’nin veya herhangi bir protokolün ekleri, bu Sözleşme’nin veya söz konusu protokolün ayrılmaz bir parçasını oluşturacak ve aksi açıkça belirtilmedikçe, bu Sözleşme’ye veya protokollerine yapılan atıflar, aynı zamanda bunların eklerine de yapılmış addedilecektir. Söz konusu ekler, bilimsel, teknik ve idari konularla sınırlı olacaktır.

            2- Herhangi bir protokolde, bu protokolün ekleriyle ilgili olarak aksi yönde hükümlerin bulunmaması halinde, bu Sözleşme’nin ilave eklerinin veya herhangi bir protokolün eklerinin önerilmesi, kabulü ve yürürlüğe girmesine ilişkin olarak aşağıda belirtilen prosedür takip edilecektir. 
            a) Bu Sözleşme’nin ekleri 9 Maddenin 2. ve 3. fıkralarında herhangi bir protokolün ekleri  ise 9 Maddenin 2. ve 4. fıkralarında belirtilen prosedüre göre önerilecek ve kabul edilecektir. 
            b)Bu Sözleşme’nin ilave eklerini veya taraf olduğu herhangi bir protokolün eklerini onaylamayan herhangi bir Taraf, kabul kararının Depozitere iletildiği tarihten itibaren altı ay içinde onaylamama kararını yazılı olarak Depozitere bildirecektir. Bunun üzerine, Depoziter derhal diğer taraflara bu kararı iletecektir. Taraflar, daha önce itiraz ettikleri ekleri herhangi bir zamanda kabul edebilirler. Bu durumda, söz konusu ekler o Taraf için derhal yürürlüğe girecektir; 
            c) Depoziter tarafından dolaşıma çıkarılışından itibaren altı ay sonra, bu Sözleşme’nin veya ilgili protokolün yukarıdaki (b) fıkrası hükmü gereğince bildirimde bulunmayan bütün Taraflar için söz konusu ek geçerli olacaktır.

            3- - Bu Sözleşme’nin veya herhangi bir protokolün eklerindeki değişikliklerin önerilmesi, kabulü ve yürürlüğe girmesi, Sözleşme veya protokol eklerinin önerilmesi, kabulü ve yürürlüğe girmesinde kullanılan aynı prosedüre tabi olacaktır. Ekler ve eklerdeki değişiklikler, diğer hususların yanısıra, ilgili bilimsel ve teknik görüşleri gözönünde bulunduracaktır.

4- İlave bir ekin veya bir ekteki değişikliğin bu Sözleşme’de ya da herhangi bir protokolde değişikliğe yol açması halinde,  ilave ek veya değiştirilmiş ek, bu Sözleşme’deki veya ilgili protokoldeki değişiklik yürürlüğe girene kadar yürürlüğe girmeyecektir. 

Madde 11
İHTİLAFLARIN ÇÖZÜMÜ

            1- Bu Sözleşme’nin yorumlanması veya uygulanmasıyla ilgili olarak Taraflar arasında herhangi bir ihtilaf çıkması halinde, ilgili Taraflar müzakereler yoluyla çözüme gitmeye çalışacaklardır.

            2- İlgili Tarafların müzakereler yoluyla çözüme ulaşamamaları halinde, ortaklaşa olarak üçüncü bir tarafın aracılığına başvurulabilir.

            3- Bu Sözleşme’nin kabulü ve onayı ya da bu Sözleşme’ye Taraf olunması sırasında veya daha sonra herhangi bir zamanda, yukarıdaki 1. ve 2.  fıkralara uygun olarak çözümlenemeyen ihtilaflar için bir Devlet veya bölgesel ekonomik bütünleşme örgütü, aşağıdaki ihtilaf halli yöntemlerinden birini ya da her ikisini zorunlu olarak kabul ettiğini yazılı şekilde Depozitere bildirebilir: 
            a) Taraflar Konferansı’nın ilk olağan toplantısında benimsenecek yöntemlere uygun olarak hakemlik;  
            b) İhtilafın Uluslararası Adalet Divanı’na sunulması.

            4- Eğer Taraflar, yukarıdaki 3. fıkraya uygun olarak aşnı veya herhangi bir prosedürü kabul etmemişlerse, tarafların aksi yönde bir mutabakata varmamaları halinde ihtilaf 5. fıkra gereğince uzlaşmaya sunulacaktır.

            5- İhtilafa Taraf olanlardan birini talebi üzerine bir uzlaştırma komisyonu oluşturulacaktır. Komisyon, ilgili Tarafların her birince atanan eşit sayıda üyelerden ve bu üyelerin ortaklaşa seçecekleri bir başkandan meydana gelecektir. Komisyon’un vereceği karar kesin ve tavsiye niteliğinde olacak ve Taraflar bu kararı iyi niyetle değerlendireceklerdir.

            6- Bu maddenin hükümleri her türlü protokol için, ilgili protokolde aksi belirtilmemişse, geçerli olacaktır.

Madde 12
İMZA

            Bu Sözleşme, Devletler ve bölgesel ekonomik bütünleşme örgüleri tarafından imzalanmak üzere, 22 Mart 1985 – 21 Eylül 1985 tarihleri arasında Viyana’da Avusturya Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı’nda, 22 Eylül 1985, 21 Mart 1986 tarihleri arasında ise New York’ta Birleşmiş Milletler Genel Merkezi’nde imzaya açık tutulacaktır.

Madde 13
KABUL VEYA ONAY

            1- Bu Sözleşme ve her türlü protokol, Devletlerin ve bölgesel ekonomik bütünleşme örgülerinin kabulüne veya onayına tabi olacaktır. Kabul veya onay belgeleri Depozitere tevdi edilecektir.

            2- Yukarıdaki 1. fıkrada anılan ve üye Devletleri taraf olmadığı halde bu Sözleşme’ye veya herhangi bir protokole taraf olan örgüler için, bu Sözleşme’nin veya ilgili protokolün her türlü yükümlülüğü bağlayıcı olacaktır. Üye Devletlerinden biri veya daha fazlası bu Sözleşme’ye veya ilgili protokole taraf olan örgütlerin söz konusu olması halinde, örgüt ve üye Devletleri, duruma göre, bu Sözleşme veya protokol altındaki yükümlülüklerini yerine getirmeleri ile ilgili sorumlulukları hakkında karar varacaklardır. Bu durumda, örgüt ve üye Devletleri, sözleşme veya ilgili protokol altındaki haklarını birlikte kullanamayacaklardır.

            3- Yukarıdaki 1. fıkrada anılan örgütler bu Sözleşme’nin veya ilgili protokolün düzenlendiği hususlardaki yetkilerinin ölçüsünü kabul veya onay belgelerinde açıklayacaklardır. Bu örgütler, yetki derecelerinde önemli bir değişiklik olduğu takdirde Depoziteri haberdar edeceklerdir.

Madde 14
KATILMA

            1- Bu Sözleşme veya herhangi bir protokol, imzaya kapandığı tarihten itibaren Devletler’in ve bölgesel ekonomik bütünleşme örgütlerinin katılımına açık tutulacaktır. Katılma belgeleri Depozitere tevdi edilecektir. 

            2- Yukarıdaki 1. fıkrada anılan örgütler, bu Sözleşme’nin veya ilgili protokolün düzenlendiği hususlardaki yetkilerinin ölçüsünü katılma belgelerinde açıklayacaklardır. Bu örgütler yetki derecelerinde önemli bir değişiklik olduğu takdirde Depoziteri haberdar edeceklerdir.

            3- Bu Sözleşme’ye veya herhangi bir protokole giren bölgesel ekonomik bütünleşme örgütleri için 13. Maddesinin 2. fıkrasının hükümleri geçerli olacaktır.

Madde 15
OY HAKKI

            1- Bu Sözleşme’ye veya herhangi bir protokole Taraf olanların her birinin bir oy hakkı bulunacaktır.

            2- Yukarıdaki 1. fıkrada belirtilen hüküm dışında, bölgesel ekonomik bütünleşme örgütleri, yetkileri dahilindeki konularda, Sözleşme’ye veya ilgili protokole Taraf olan üye Devletlerinin sayısına eşit miktarda oy hakkına sahip olacaktır. Bu örgütler, üye Devletleri oy kullandığı takdirde oy haklarını kullanamayacaklardır. Aynı şekilde, örgütün oy kullanması halinde üye Devletleri oy veremeyecektir.

Madde 16
SÖZLEŞME VE PROTOKOLLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

            1- Bir Devlet veya bölgesel ekonomik bütünleşme örgütü Sözleşme’ye Taraf olmadığı takdirde herhangi bir protokole de taraf olamayacaktır.

            2- Herhangi bir protokolle ilgili kararlar, yalnızca ilgili protokole taraf olanlarca anılabilecektir.

Madde 17
YÜRÜRLÜK

            1- Bir Sözleşme; kabul, onay veya katılma belgelerinden yirmincisinin tevdi edildiği tarihten sonraki doksanıncı günde yürürlüğe girecektir.

            2- Herhangi bir protokol, söz konusu protokolde aksi belirtilmedikçe, o protokolle ilgili kabul, onay veya katılma belgelerinden onbirincisinin tevdi edildiği tarihten sonraki doksanıncı günde yürürlüğe girecektir. 

            3- Sözleşme; onay veya katılma belgelerinden yirmincisinin tevdi edildiği tarihten sonra bu Sözleşme’yi kabul eden, onaylayan veya bu Sözleşme’ye katılan Taraflar için, kabul, onay veya katılma belgesinin bu Taraflarca tevdi edildiği tarihten sonraki doksanıncı günde yürürlüğe girecektir.

            4- Herhangi bir protokol, söz konusu protokolde aksi belirtilmedikçe, yukarıdaki 2. fıkraya uygun olarak bu protokolü kabul eden veya onaylayan ya da yürürlüğe girmesinden sonra bu protokole katılan bir taraf için, hangisinin daha sonra gerçekleştiğine bağlı olarak o tarafın kabul, onay veya katılma belgesini tevdi ettiği tarihten sonraki doksanıncı günde veya Sözleşme’nin o Taraf için yürürlüğe girdi günde yürürlüğe girecektir.

            5- Yukarıdaki 1, ve 2. fıkralarda öngörülen amaçla ilgili olarak, bir bölgesel ekonomik bütünleşme örgütü tarafından tevdi edilen hiçbir belge o örgüte üye Devletler tarafından tevdi edilen belgelere eklenmiş sayılmayacaktır.

Madde 18
ÇEKİNCELER

            Bu Sözleşme’ye hiçbir çekince kayulamaz.

Madde 19
AYRILMA

            1- Bu Sözleşme’nin bir Taraf için yürürlüğe girdiği tarihten itibaren dört yıl geçtikten sonra herhangi bir zamanda, o Taraf, Depozitere yazılı olarak bildirdikten sonra Sözleşme’den ayrılabilir.

            2- Herhangi bir protokolün bir Taraf için yürürlüğe girdiği tarihten itibaren dört yıl geçtikten sonra herhangi bir zamanda, söz konusu protokolde aksi belirtilmemişse, o Taraf, Depozitere yazılı olarak bildirdikten sonra o protokolden ayrılabilir.

            3- Ayrılma, bu yöndeki kararın Depozitere ulaştığı tarihten itibaren bir yıllık bir sürenin geçmesi üzerine veya ayrılma bildiriminde belirtilen daha geç bir tarihte yürürlüğe girecektir.

            4- Bu Sözleşme’den ayrılan herhangi bir Taraf, taraf olduğu her türlü protokolden de ayrılmış addedilecektir.

Madde 20 
DEPOZİTER

            1- Bu Sözleşme’nin ve her türlü protokolün Depoziterlik görevleri Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri tarafından üstlenilecektir.

            2- Depoziter, Tarafları özellikle aşağıdaki konulardan haberdar edecektir; 
            a) Bu Sözleşme’nin ve her türlü protokolün imzalanması ve 13. ve 14. Maddelere göre kabul, onay veya katılma belgelerinin tevdi edilmesi; 
            b) 17. Maddeye uygun olarak Sözleşme’nin veya her türlü protokolün yürürlüğe giriş tarihi; 
            c) 19. Maddeye göre yapılan ayrılma bildirimleri; 
            d) Sözleşme ve har türlü protokolle ilgili olarak benimsenen değişiklikler, 9. Madde uyarınca bu değişikliklerin taraflarca kabulü ve yürürlüğe giriş tarihleri; 
            e) Eklerin benimsenmesi ve onaylanması ile 10. Madde uyarınca eklerde yapılan değişikliklerle ilgili her türlü haberleşme; 
            f) Bölgesel ekonomik bütünleşme örgütlerinin, bu Sözleşme’nin veya her türlü protokolün düzenlendiği hususlardaki yetkilerinin derecesi ve bu yetkilerin ölçüsündeki değişiklikler ile ilgili bildirimleri; 
            g) 11. Maddenin 3. fıkrası gereğince yapılan bildirimler.

Madde 21
ORİJİNAL METİNLER

            Bu Sözleşme’nin Arapça, Çince, İngilizce, Fransızca, Rusça ve İspanyolca dillerindeki ve hepsi aynı geçerlikte olan, orijinal metinleri Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’ne tevdi edilecektir.

            Bu Sözleşme, aşağıda imzası bulunan tam yetkili temsilciler tarafından usûlüne uygun olarak imzalanmıştır.

            Viyana                                                                                                            22 Mart 1985

EK 1

ARAŞTIRMA VE SİSTEMATİK GÖZLEMLER

            1- Bu Sözleşmedeki Taraflar, başlıca bilimsel konuların aşağıdakiler olduğunu kabul ederler:

            a) İnsan sağlığı, organizmalar, ekosistemler ve insanlığa faydalı maddeler için muhtemel öneme sahip ve Dünya yüzeyine ulaşıp biyolojik etkilere yol açan güneşin ultra-viyole (UV-B) ışıması miktarını artıran ozon tabakası değişimi;

            b) Ozon’un hava ve iklim şartları için muhtemel öneme sahip atmosferin ısı yapısını değiştirecek olan düşey dağılımın değişmesi.

            2- Madde 3’e göre, Sözleşmedeki Taraflar aşağıdakiler gibi araştırmaların, sistematik gözlemlerin, gelecekteki araştırmalar için tavsiyelerin formüle edilmesinin yürütülmesinde işbirliği yapacaklardır:

            a) Atmosferin fiziksel ve kimyasal yapısında araştırmalar 
            i) Kapsamlı teorik modeller: Işıma ile ilgili, dinamik ve kimyasal işlemler arasındaki davranışları inceleyen modellerin daha da geliştirilmesi; doğal ve insan yapısı olarak varolan çeşitli türlerin atmosferik ozon üzerindeki eşzamanlı etkileri hakkında çalışmalar; uydulardan ve uydular dışındaki kaynaklardan alınan verilerin yorumlanması; atmosferik ve jeofizik parametrelerdeki eğilimlerin değerlendirilmesi ve bu parametrelerdeki değişimlerin özel nedenlere maledilmesi için yöntemlerin geliştirilmesi; 
            ii) Hız katsayıları, yan-kesit soğurulması ve troposfer-stratosfer mekanizmaları, kimyasal ve fotokimyasal işlemler; tüm ilgili tayf bölgelerinden alan ölçümlerini destekleyen spektroskopi verileri ile ilgili laboratuvar çalışmaları; 
            iii) Alan ölçümleri: Gerek doğal gerek antropojenik kaynaklı gazların konsantrasyon ve akıları; atmosferik dinamik çalışmalar; yerinde ve uzaktan algılama cihazları ile ölçüm yaparak fotokimyasal açıdan ilgili türlerin planeter sınır tabakasına kadar simültane ölçümlerinin yapılması; uydu ölçüm sistemlerinin göreli ve koordineli bir şekilde kullanılması da dahil olmak üzere çeşitli sensörlerin mukayesesi, önemli atmosferik eser bileşenlerinin üç boyutlu bölgeleri, güneşin tayf akısı ve meteorolojik parametreler. 
            iv) Atmosferik iz bileşenleri, güneş ışınlarının akısı ve meteorolojik parametreler için kullanılan uydusal ve uydusal olmayan alıcıları da içeren cihaz geliştirilmesi.

            b) Sağlık, biyolojik ve ışık enerjisi kayıplarının etkileri üzerine araştırmalar 
            i) Görülebilir ışık ile mor ötesi ışıklara maruz kalan insan ile (a) renk maddelerinin çokluğundan veya azlığından meydana gelen kanserin gelişimi ve (b) bağışıklık sistemi üzerine etkileri arasındaki ilişkiler; 
            ii) (a) Tarım ürünleri, ormanla ve diğer karasal çevre sistemleri ve (b) sudaki besin ağı ile dalyanlar ve sualtı planktonları tarafından oksijen üretiminin olası engellenmesinde dalgaboyunun bağımlılığı dahil olmak üzere UV-B radyasyonunun etkileri: 
            iii) Doz ile doz süresi ve tepkileri; ışıkla düzelme, adaptasyon ve koruma arasındaki ilişkiler de dahil olmak üzere, UV-B radyasyonunun biyolojik maddelere, türlere ve eko sistemlere etkilerinin işleyişi; 
            iv) Çeşitli dalgaboyu alanlarının olası karşılıklı ilişkilerini içermek amacıyla polikromatik radyasyon kullanarak tayf tepkileri ve biyolojik hareket tayflı çalışmaları; 
            v) Biyolojik denge için önemli olan biyolojik türlerin duyarlılık ve davranışları; fotosentez ve biyosentez gibi birincil işlemlerin üzerine UV-B radyasyonunun etkileri; 
            vi) Havayı kirleten maddelerin, tarım ilaçlarının ve diğer maddelerin ışık enerjisi kayıpları üzerine UV-B radyasyonunun etkileri.

            c) İklime etkileri üzerine araştırmalar 
            i) Uydu ve yer sistemlerini birleştirip işlevselleştirerek Dünya Ozon Gözleme Sistemi hazırlayıp, ozon tabakasının durumu (toplam kolon içeriği ve bunun düşey dağılımının uzamsal ve zamansal değişkenliği gibi); 
            ii) HOx, NOx, CLOx, ve karbon türleri için kaynak olan gazların troposfer ve stratosferdeki konsantrasyonu; 
            iii) Hem yer hem de uydu sistemlerinden faydalanarak yer ile mezosfer arasındaki ısı; 
            iv) Uydu ölçümleri yoluyla yeryüzüne ulaşan ve yeryüzünden ayrılan güneş ışınlarının dalgaboylarının çözümlenmesi; 
            v) Dünya yüzeyine ulaşan güneş akısının biyolojik etkiler yaratan ultraviyole aralığındaki (UV-B) dalgaboylarının çözümlenmesi; 
            vi) Yer, hava ve uydu sistemlerinden faydalanılarak yeryüzünden mezosfere kadar olan bölgede aerosol dağılımı ve özellikleri; 
            vii) Yüksek vasıflı meteorolojik yüzey ölçüm programlarının hazırlanması ile iklimsel açıdan önemli değişkenler; 
            viii) Dünya verilerinin analizi için geliştirilmiş metodlar kullanılarak izlenen türler, ısı, güneş ışınlarının akısı ve aeresoller.

            3- Sözleşmedeki Taraflar, gelişmekte olan ülkelerin özel gereksinimlerini gözönünde tutarak, bu ekte hatları çizilen araştırma ve sistematik gözlemlere katılmaları için gerekli olan uygun bilimsel ve teknik eğitimi destekleyerek işbirliği yapacaklardır.

            4- Aşağıda önem sırası gözetilmeksizin sıralanan doğal ve antrepolojik kökenli kimyasal maddelerin, ozon tabakasının kimyasal ve fiziksel özelliklerini değiştirici potansiyele sahip olduğu sanılmaktadır:

             a) Karbonlu maddeler

            i) Karbon monoksit (CO) 
            Karbon monoksitin belirgin doğal ve antropoljik kökenleri vardır ve troposferik foto-kimya üzerinde doğrudan, stratosferik foto-kimya üzerinde dolaylı rol oynadığı sanılmaktadır.

            ii) Karbon dioksit (CO2) 
            Karbon dioksitin belirgin doğal ve antropolojik kökenleri vardır ve atmosferin ısısal yapısını etkileyerek stratosferdeki ozonu etkiler.

            iii) Metan (CH4) 
            Metanın hem doğal hem de antropolojik kökenleri vardır ve gerek traposferdeki gerekse stratosferdeki ozonu etkiler.

            iv) Metan dışı hidrokarbon türleri 
            Çok sayıda kimyasal maddeden oluşan metan dışı hidrokarbonlar, hem doğal hem de antropolojik kökene sahiptir ve troposferik foto-kimya üzerinde doğrudan, stratosferik foto-kimya üzerinde dolaylı rol oynarlar.

            b) Azotlu maddeler

            i) Nitrözoksit (N2O) 
            N2O’nun esas kaynakları doğaldır ama antropolojik katkıları da gittikçe önem kazanmaktadır. Stratosfer’deki ozon fazlalığı üzerinde hayati rol oynayan NOx’in ana kaynağı nitröz oksittir.

            ii) Azotoksitler (NOx) 
            NOx’in yer seviyesindeki kaynakları sadece troposferik fotokimyasal işlemlerde doğrudan, stratosferik foto-kimya üzerinde dolaylı rol oynar, buna karşılık troposferle stratosfer arasındaki geçiş bölgesine verilen NOx üst troposferik ve stratosferik ozonda değişikliğe doğrudan etki edebilir.

            c) Klorlu maddeler

            i) Tamamıyla halojenleşmiş alkanlar, örneğin CCL4 CFCL3 (CFC-11), CF2 CL2 (CFC-12), C2 F3 CL3 (CFC-113), C2 F4 CL2 (CFC-114) 
            Tamamıyla halojenleşmiş alkanlar antropojeniktir ve özellikle 30-50 km yüksekteki bölgede ozon foto-kimyasında hayati rol oynayan CLOx’in kaynağını oluştururlar.

            ii) Kısmi halojenleşmiş alkanlar, örneğin CH3 CL, CHF2, CL (CFC-22), CH3 CCL3 CHFCL2 (CFC-21) 
            CH3 Cl’nin kaynağı doğal olmasına karşın diğer bahsedilen kısmi halojenlenmiş alkanlar antropojenik menşelidir. Bu gazlar da stratosferdeki CLOx’in kaynağıdır.

            d) Bromlu maddeler 
            Tamamıyla halojenlenmiş alkanlar, örnek CF3Br

            Bu gazlar antropojeniktir ve CLOx’le benzer tarzda davranan BrOx’in kaynağıdırlar.

            e) Hidrojenli maddeler

            i) Hidrojen (H2) 
            Doğal ve antropojenik kaynaklı olan Hidrojen, strtosferik foto-kimya üzerinde küçük bir rol oynar.

            ii) Su (H2O)  
            Doğal kaynaklı olan su, hem troposferik hem de stratosferik foto-kimya üzerinde hayati bir rol oynar. Stratosferdeki yerel su buharı kaynakları, metanın oksidasyonunun ve daha az olarak hidrojen oksidasyonunu içerir. 

EK II

BİLGİ DEĞİŞİMİ

            1- Sözleşmedeki Taraflar, bu Sözleşmenin hedeflerine ulaşılması için bilgilerin toplanması ve paylaşılmasının önemini, tüm faaliyetlerin uygun ve tarafsız yürütülmesinin garanti edilmesini kabul ederler. Bu nedenle, Taraflar, bilimsel, teknik, sosyo-ekonomik, ticari ve hukuki bilgi alışverişinde bulunacaklardır.

            2- Sözleşmedeki Taraflar, hangi bilgilerin toplanıp değiş tokuş edileceğini kararlaştırırken bilgilerin yararlılığı ile bu bilgilerin edinilmesinin maliyetini gözönünde tutacaklardır. Bundan sonraki aşamada ise Taraflar, bu ekteki işbirliğinin, ulusal kanunlara, düzenlemelere, patent haklarına ilişkin uygulamalara, ticari sırlara, gizlilik ve mülkiyet bilgilerinin korunmasına uygun olarak yapılacağını kabul ederler.

            3- Bilimsel bilgiler

            Aşağıdaki konular üzerinde bilgileri içermektedir: 
            a) İldeki ulusal ve uluslar arası kaynakların en etkin bir biçimde kullanımını sağlayacak araştırma programlarının koordinasyonu için hem resmi hem de özel planlı ve sürekli araştırmalar; 
            b) Araştırmalar için gerekli verilerin neşriyatı; 
            c) Dünya atmosferinin kimyasal ve fiziksel özelliklerini ve değişme hassasiyetini anlamak için daha önce yayınlanan bilimsel sonuçlar, özellikle toplam kolon içeriği ya da ozonun düşey dağılımı ile ilgili tüm zaman-çizelgelerindeki değişikliklerden meydana gelen ozon tabakası durumunun insan sağlığı, çevre ve iklim üzerindeki etkileri; 
            d) Araştırma çalışmalarının değerlendirilmesi ve gelecekteki araştırmalar için tavsiyeler.

            4- Teknik bilgiler 
            a) Kullanılacak diğer kimyasal maddelerin, ozonu etkileyen maddelerin kullanımını azaltıcı alternatif teknolojilerin, ilgili planlanan ve süren araştırmaların sağlanabilirliği ve maliyetleri; 
            b) Kullanılacak kimyasal maddelerin ve alternatif teknolojilerin sınırlamaları ve riskleri.

            5- Ek 1’deki maddeler hakkında sosyo-ekonomik ve ticari bilgiler 
            Aşağıdaki konular üzerinde bilgileri içermektedir: 
            a) Üretim ve üretim kapasiteleri; 
            b) Kullanım ve kullanım modelleri; 
            c) İthalat ve ihracatları; 
            d) Ozon tabakasını dolaylı olarak değiştirebilecek insan faaliyetlerinin fayda, maliyet ve riskleri ve bu faaliyetlerin kontrolu için yapılan veya yapılması beklenen düzenleyici işlerin etkileri.

            6-Yasal bilgiler 
            Aşağıdaki konular üzerinde bilgileri içermektedir: 
            a) Ozon tabakasının korunmasına ilişkin ulusal kanunlar, idari önlemler ve yasal araştırmalar; 
            b) Ozon tabakasının korunmasına ilişkin ikili taraflı anlaşmalar da dahil olmak üzere, uluslar arası anlaşmalar; 
            c) Ozon tabakasının korunmasına ilişkin patentlerin mevcudiyeti ve bunlara lisans verilmesinin yöntemleri.

OZON TABAKASINI İNCELTEN MADDELERE DAİR

MONTREAL PROTOKOLÜ

Bu Protokol’a Taraf olan Devletler,

            Ozon tabakasının korunmasına ilişkin Viyana Sözleşmesine Taraf Devletler olarak,

            Bu Sözleşme uyarınca, insan sağlığını ve çevreyi, ozon tabakasını değiştiren ya da değiştirme olasılığı bulunan insan faaliyetlerinin yarattığı veya yaratabileceği olumsuz etkilere karşı korumak için gerek önlemleri almakla yükümlü olduklarını akılda tutarak,

            Bazı maddelerin dünya çapında yayılmasının ozon tabakasını bariz bir şekilde tüketebileceğinin veya insan sağlığı ve çevre üzerinde olumsuz etkiler yaratabilecek şekilde değiştirilebileceğinin farkında olarak,

            Bu maddelerin yayılmalarının iklim üzerindeki potansiyel etkilerinin bilincinde olarak,

            Ozon tabakasını tükenmeye karşı korumak için alınacak önlemlerin, ekonomik ve teknik imkanlar elverdiğince bilimsel bilgilere dayandırılması gerektiğini bilerek,

            Ozon tabakasını tüketen maddeleri bilimsel gelişmelere, ekonomik ve teknik imkanlara bağlı olarak ortadan kaldırmayı nihai hedef olarak benimseyip bu maddelerin dünya üzerindeki yayılmalarını adil bir şekilde kontrol edebilmek için gerekli tedbirleri alarak ozon tabakasını korumaya kararlı olarak,

            Gelişme yolunda ülkelerin bu maddelere ilişkin taleplerinin karşılanabilmesi için özel koşullar gerektiğini hatırlatarak, 

            Bazı kloroflorokarbonların emisyonlarını kontrol altına almak için ulusal ve bölgesel düzeyde şimdiden bazı önlemlerin alınmış olduğunu kaydederek,

            Ozon tabakasının tüketen maddelerin yayılmalarının azaltılması ve kontrol edilmesine yönelik bilimsel  ve teknik araştırma ve geliştirme çabalarında, gelişme yolunda ülkelerin ihtiyaçlarını da gözönüne alacak şekilde uluslararası işbirliğini artırmanın önemini dikkate alarak,

 AŞAĞIDAKİ KARARLARI ALMIŞLARDIR:

MADDE 1: TANIMLAR

            Bu Protokolde adı geçen:

            1- “Sözleşme” 22 Mayıs 1985’de kabul edilen Ozon Tabakasının Korunmasına İlişkin Viyana Sözleşmesi,

            2- “Taraflar” başka bir yerde aksi belirtilmediği sürece, bu Protokole Taraf olan devletler,

            3- “Sekretarya” Sözleşmenin sekretaryası,

            4- “Kontrol altındaki madde” ister tek başına isterse karışım halinde bulunsun bu Protokole ait Ek A’da sıralanan herhangi bir madde,

            5- “Üretim” kontrol altındaki maddenin miktarından Taraflarca tespit edilecek teknolojiler yoluyla ortadan kaldırılan madde miktarının çıkartılması ile elde edilen miktar,

            6- “Tüketim” kontrol altındaki maddelerin üretimi artı ithalatı eksi ihracatı,

            7- “Hesaplanan Seviyeler” 3. Madde uyarınca belirlenecek üretim, ithalat, ihracat, tüketim seviyeleri,

            8- “Sınai rasyonelleşme” ekonomik verimliliğe ulaşan veya arzda tesislerin kapanması sonucu ortaya çıkması beklenen yetersizliklere çözüm bulunabilmesi amacıyla taraflardan birinin hesaplanmış üretim seviyelerinin tamamen ya da kısmen bir tarafa aktarılması demektir.

MADDE 2: KONTROL ÖNLEMLERİ

            1- Taraflardan her biri, bu Protokolun yürürlüğe giriş tarihini takip eden yedinci ayın ilk gününden itibaren başlayacak oniki aylık dönemde, ve bundan sonra gelecek her oniki aylık dönemde, Ek A Grup I’de sıralanan kontrol altındaki maddelerin hesaplanmış tüketim seviyelerinin, kendilerinin 1986 için hesaplanmış tüketim seviyelerini aşmamasını temin edeceklerdir. Aynı dönemin sonunda, bu maddelerden birini ya da daha çoğunu üreten Taraflardan her biri bu maddelerin kendileri için hesaplanmış üretimi seviyesinin, 1986 için hesaplamış üretim seviyesini aşmamasını temin edeceklerdir: bu seviye 1986 seviyesinin yüzde onundan daha fazla artmamış ise bu son durum istisna teşkil edecektir. Bu artışa ancak 5. Madde uyarınca faaliyet gösteren Tarafların temel iç taleplerini karşılamak veya Taraflar arasında sınai rasyonelleşmeyi tesis etmek için izin verilebilecektir.

            2- Tarafların her biri, bu Protokolün yürürlüğe giriş tarihini takip eden otuzyedinci ayın ilk gününden itibaren başlayacak oniki aylık dönemde, ve bundan sonra gelecek her on iki aylık dönemde Ek A Grup II’de sıralanan kontrol altınadaki maddelerinin hesaplanmış tüketim seviyelerinin kendilerinin 1986 için hesaplanmış  tüketim seviyesinin, 1986 için hesaplanmış üretim seviyesini aşmamasını temin edeceklerdir; bu seviye 1986 seviyesinin yüzde onundan daha fazla artmamış ise bu son durum istisna teşkil edecektir. Bu artışa ancak 5. Madde uyarınca faaliyet gösteren Tarafların temel iç taleplerini karşılamak veya Taraflar arasında sınai rasyonelleşmeyi tesis etmek için izin verilebilecektir. Bu önlemlerin uygulama mekanizmaları Taraflarca ilk bilimsel değerlendirmeyi izleyen birinci toplantıda tespit edilecektir.

            3- Tarafların her biri 1 Temmuz 1993 ile 30 Haziran 1994 arasındaki dönemde, ve bundan sonraki her oniki aylık dönemde Ek A Grup I’de sıralanan kontrol altındaki maddelere ait kendi hesaplanmış tüketim seviyelerinin yılda, 1986 seviyesinin yüzde seksenini aşmamasını temin edeceklerdir. Bu maddelerden bir ya da daha fazlasını üreten Tarafların her biri bu maddelerin üretimi için kendi hesaplanmış üretim seviyelerinin aynı süreler içinde 1986 yılındaki hesaplanmış üretim sevilerinin yıllık yüzde seksenini aşmamasını temin edeceklerdir. 
Bununla birlikte, 5. Maddeye uygun olarak faaliyet gösteren Taraf devletlerin temel iç taleplerini karşılamak veya Taraflar arasında sınai rasyonelleşmeyi tesis edebilmek için, hesaplanmış üretim seviyelerinin 1986 daki hesaplanmış üretim seviyelerini en fazla yüzde on aşacak şekilde yükselmesine izin verilebilecektir.

            4- Tarafların her biri 1 Temmuz 1998 ile 30 Haziran 1999 tarihleri arasındaki  dönemde ve bundan sonraki her oniki aylık dönemde, Ek A Grup I’de sıralanan kontrol altındaki maddeler için hesaplanmış tüketim seviyelerinin, 1986’da hesaplanan tüketim  seviyesini yıllık olarak yüzde elliden fazla aşmamasını temin edeceklerdir. 

            Bu maddelerden birini ya da daha fazlasını üreten her Taraf devlet, aynı dönem içerisinde bu maddeler için hesaplanan üretim seviyesinin, 1986’da hesaplanmış üretim seviyesini yüzde elliden aşmamasını temin edeceklerdir.

            Bununla birlikte 5. Maddeye uygun olarak faaliyet gösteren Taraf devletlerin temel iç taleplerini karşılanması veya Taraflar arasında sınai rasyonelleşmeyi tesis edebilmek için, hesaplanmış üretim seviyelerinin 1986 için hesaplanmış üretim seviyesini en fazla yüzde onbeş aşacak şekilde yükselmesine izin verilebilecektir. Taraflar bu maddelerin Taraflar için hesaplanmış tüketim seviyelerinin en az üçte ikisini temsil edenlerin katıldığı ve oy kullandığı bir toplantıda üçte iki çoğunlukla aksi kabul edilmediği sürece bu fıkra yürürlükte kalacaktır. Bu karar 6. Maddede belirtilen değerlendirmeler çerçevesinde ele alınacak ve hükme bağlanacaktır.

            5- Kontrol altındaki maddelerden Ek A Grup I’de sıralananlar için 1986 yılı hesaplanmış üretim seviyesi yirmibeş kilotondan az olan herhangi bir Taraf devlet, sınai rasyonelleşmeyi tesis etme amacıyla, 1,3 ve 4 üncü fıkralarda belirtilen limitlerin üzerinde gerçekleşen üretimi diğer bir Taraf devlete devredebilir veya devralabilir, ancak ilgili Taraf devletlerin hesaplanan toplam üretim seviyeleri bu Maddede belirtilen seviyeleri işlemi, devralma yahut devretmeden sonra olmamak kaydıyla Sekretaryaya bildirilecektir.

            6- 5. Madde uyarınca faaliyet göstermeyen ve kontrol altındaki maddelerin üretildiği tesislerin inşaatına başlamış bulunan veya 16 Eylül 1987’den önce böyle tesisler için anlaşma yapmış olan ve bunu 1 Ocak 1987’den önce ulusal mevzuatına geçirmiş bulunan herhangi bir Taraf devlet, 1986 için hesaplanmış üretim seviyesinin belirlerken bu tesislerin üretimi kendi 1986 üretimine ilave edilebilir, ancak bu tesislerin 31 Aralık 1990 tarihinde tamamlanacak olması ve sözkonusu tesislerin bu Taraf devletlerin hesaplanmış kontrol altında madde tüketim seviyesini yılda kişi başına 0.5 kg’dan daha fazla artırmaması gerekmektedir.

            7- 5. fıkra uyarınca yapılan herhangi bir üretim devri veya 6. fıkra uyarınca üretime yapılan herhangi bir ekleme, devir ya da ekleme işleminden daha sonra olmamak üzere Sekretaryaya iletecektir.

            8- (a) Sözleşmenin 1 (6) Maddesinde tanımlanan bir bölgesel ekonomik bütünleşme örgütüne üye olan Taraf Devletler bu Maddenin tüketimle ilgili yükümlülüklerini ortaklaşa olarak yerine getirmeye karar verebilirler, ancak toplam hesaplanmış tüketim seviyeleri bu Maddede belirtilen seviyeleri aşmamalıdır.

            (b) Bu türden herhangi bir anlaşmaya giren Taraflar, anlaşmada sözkonusu olan tüketim azalmasının yürürlüğe giriş tarihinden daha önce sekretaryayı bu anlaşmanın koşullarından haberdar edeceklerdir.

            (c) Bu tür bir anlaşma ancak sözkonusu bölgesel ekonomik bütünleşme örgütüne üye tüm devletler ve örgütün kendisi Protokole Taraf iseler ve bu uygulama biçimini sekretaryaya bildirdilerse geçerli olacaktır.

            9- (a) Taraflar 6. Maddede belirtilen değerlendirmeleri esas alarak aşağıdaki hususlarda karar alabileceklerdir:

            (i) Ek A’da belirtilen ozon tüketme potansiyellerinde değişiklik yapılıp yapılmayacağı, yapılacaksa bu değişikliklerin neler olduğu, 
            (ii) Kontrol altındaki maddelerin üretim veya tüketimlerinde 1986 seviyelerine oranla yeni değişiklikler ve indirimler yapılıp yapılmayacağı, yapılacaksa bu değişiklik ve indirimlerin kapsam, miktar ve zamanlamaları,

            (b) Bu tür değişiklik önerileri, görüşülecekleri Taraf devletler toplantısından e az altı ay önce Sekretarya tarafından Taraflara iletilecektir.

            (c) Bu kararların alınması sırasında Taraflar uzlaşma sağlamak hususunda tüm gayretlerini göstereceklerdir. Uzlaşma sağlama yolunda tüm çabalar karşılıksız kaldığı ve anlaşmaya varılamadığı takdirde, Tarafların kontrol altındaki madde tüketimlerinin en az yüzde ellisini temsil eden devletlerin bulunduğu ve oy kullandığı bir toplantıda oyların üçte ikisi ile bu kararlar alınacaktır.

            (d) Tarafların tümü için bağlayıcı olacak olan bu kararlar, Depoziter ülke tarafından Taraflara iletilecektir. Bu kararlar aksi belirtilmediği sürece, Depoziter devlet tarafından bildirildikleri tarihten itibaren altı ay geçtikten sonra yürürlüğe girecektir.

            10- (a) Bu Protokolun 6. Maddesinde belirtilen değerlendirmelere dayanarak ve Sözleşmenin 9. Maddede açıklanan prosedür çerçevesinde Taraflar aşağıdaki hususlarda karar alabilirler: 
            (i) Bu Protokolün eklerinden herhangi birine bu maddelerden herhangi birinin eklenmesi veya çıkartılması, bu yapılacaksa hangi maddeler olduğunun tespiti. 
            (ii) Bu maddeler için uygulanacak kontrol önlemlerinin mekanizması, kapsamı ve zamanlaması.

            (b) Sözkonusu kararlar Toplantıda mevcut bulunan ve oy kullanan Tarafların üçte ikisinin oylarıyla kabul edildiği takdirde yürürlüğe gireceklerdir.

            11- Taraflar, bu Maddede belirtilen hükümlerle sınırlı kalmaksızın, bu Maddenin gerekli kıldığından daha sıkı önlemler alabilirler.

MADDE 3: KONTROL SEVİYELERİNİN HESAPLANMASI

            2. ve 5. maddelerin uygulanması amacıyla Tarafların her biri, Ek A’da belirtilen her Grup için aşağıda belirtilen hesaplanmış seviyeleri belirleyeceklerdir:

            (a) Üretim için 
            (i) Kontrol altındaki maddelerden herbirisine ait kendi yıllık üretim miktarı Ek A’da buna karşı gelen ozon tüketim potansiyeli ile çarparak, ve 
            (ii) Elde edilen sayıları her bir grup içinde toplayarak,

            (b) İthalat ve ihracat miktarları için üstte (a) bendinde belirtilen işlem tersine işletilerek, ve

            (c) Tüketim için ise yukarıda (a) ve (b) bentlerinde belirtilen şekilde hesaplanmış bulunan rakamlardan üretim ve ithalat rakamlarını birbirleriyle toplayıp elde edilen rakamlardan ihracat rakamını çıkartarak hesaplama yapılacaktır. Ancak , 1 Ocak 1983’den itibaren, ihracatta bulunan bir Tarafa ait tüketim seviyesi hesaplanırken ihracat miktarı çıkartılamayacaktır.

MADDE 4: TARAF OLMAYAN DEVLETLERLE YAPILAN

TİCARETİN KONTROLU

            1- Taraf ülkeler bu Protokolün yürürlüğe girmesinden sonraki bir yıl içerisinde, bu Protokole taraf olmayan ülkelerden kontrol altında tutulan madde ithal edilmesini yasaklayacaklardır.

            2- 5. Maddenin 1. fıkrası uyarınca faaliyet gösteren hiçbir Taraf Devlet 1 Ocak 1993’de itibaren, bu Protokole Taraf olmayan herhangi bir devlete kontrol altındaki maddelerin ihracatını gerçekleştiremeyecektir.

            3- Taraflar bu Protokolun yürürlüğe girmesinden sonraki üç yıl içerisinde Sözleşmenin 10 Maddesinde belirtilen işlemlere uygun olarak kontrol altındaki ürünler içeren bir ek hazırlayacaklardır. Bu eke prosedüre uygun bir şekilde itiraz etmeyen tüm Taraf devletler, sözkonusu ekin yürürlüğe girmesinden sonraki bir yıl içerisinde bu Protokole taraf olmayan herhangi bir Devletten sözkonusu maddelerin ithal edilmesini yasaklayacaklardır.

            4- Taraflar, bu Protokolün yürürlüğe girmesinden sonraki beş yıl içerisinde bu Protokole taraf olmayan devletlerden kontrol altındaki maddeler ile üretilen fakat bu maddeleri içermeyen ürünlerin ithal edilmesinin kısıtlanmasının veya yasaklanmasının mümkün olup olmadığını tespit edeceklerdir. Mümkün görüldüğü takdirde, Taraflar Sözleşmenin 10. Maddesinde belirtilen işlemlere uygun olarak bu tür ürünleri belirten bir ek hazırlayacaklardır. bu eke prosedüre uygun bir şekilde itiraz etmeyen tüm Taraf Devletler, sözkonusu ekin yürürlüğe girmesinden sonraki bir yıl içerisinde bu Protokole taraf olmayan herhangi bir devletten sözkonusu maddelerin ithal edilmesini yasaklayacak veya kısıtlayacaklardır.

            5- Taraflar, bu Protokole taraf olmayan herhangi bir devlete kontrol altındaki maddelerin üretiminde kullanılan veya üretimde bu maddeleri kullanan teknolojilerin ihraç edilmesini desteklemeyeceklerdir.

            6- Taraflar, bu Protokole taraf olmayan herhangi bir devlete, kontrol altındaki maddelerin üretilmesini imkan dahiline getirecek ürünlerin, ekipmanın, tesislerin veya teknolojilerin ihracını sağlayabilecek ödenek, yardım, kredi, garanti ya da sigorta programlarının temelinden kaçınacaklardır.

            7- 5. ve 6. fıkralar kontrol altına alınan maddelerin muhafazasını, geri kazanılmasını, yeniden işlenmesini veya bertaraf edilmesini mümkün kılan, alternatif maddelerin geliştirilmesini hızlandıran veya kontrol altındaki maddelerin yayılmalarının azalmasına katkıda bulunan ürünlere, ekipmana, tesislere ve teknolojilere uygulanmayacaktır.

            8- Tarafların bir toplantısında bu Protokole taraf olmayan herhangi bir Devletin bu Maddeye ve 2. Maddeye tümüyle uyduğu tespit edildiği ve Devlet 7. Maddede belirtilen verileri sunduğu takdirde, bu Maddenin hükümleriyle sınırlı kalınmaksızın sözkonusu devletten 1., 3.ve 4. fıkralarda belirtilen ithalatın yapılmasına izin verilebilir.

MADDE 5: GELİŞME YOLUNDA ÜLKELERİN ÖZEL DURUMLARI

            1-Gelişme yolundaki ülkelerden biri olan ve Protokolun kendisi için yürürlüğe girdiği tarihte ve Protokolun yürürlüğe girdiği tarihten sonraki on yıl içerisinde herhangi bir tarihte kontrol altındaki maddelere ilişkin hesaplanmış tüketim seviyesi yılda 0.3 kilogramın altında olan bir Taraf devlet, temel iç talebini karşılayabilmek için 2. Maddenin 1 ilâ 4. fıkralarında belirtilen kontrol önlemlerine uyma yükümlülüğünü bu fıkralarda belirtilen tarihlerden on yıl sonraya erteleyebilecektir. Ancak, bu Taraf devlet, yılda kişi başına 0.3 kilogramlık tüketim seviyesini aşmayacaktır. Böyle bir Taraf Devlet kontrol önlemlerine uyup uymadığının tespitinde 1995 ve 1997 yılları da dahil olmak üzere bu yıllar arasındaki döneme ait hesaplanmış tüketim seviyesi yıllık ortalamasını veya kişi başına 0.3 kilogramlık hesaplanmış tüketim seviyesini (bunlardan hangisi daha düşükse) temel almakla yükümlü olacaktır.

            2- Taraflar, gelişme yolundaki Taraf ülkelerin çevre açısından güvenli alternatif maddelere ve teknolojilere erişmelerini kolaylaştırmayı ve onların bu alternatiflerden en geniş bir şekilde yararlanabilmeleri için kendilerine yardımcı olmayı taahhüt ederler.

            3- Taraflar, gelişme yolundaki Taraf ülkelerin alternatif teknolojileri ve ikame maddeleri kullanabilmeleri için ikili veya çok taraflı olarak ödenek, yardım, kredi, garanti ve sigorta programları teminini kolaylaştırmayı taahhüt ederler.

MADDE 6: KONTROL ÖNLEMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

VE GÖZDEN GEÇİRİLMESİ

            Taraflar, 1990’dan itibaren ve daha sonra en az her dört yılda bir mevcut bilimsel, çevresel, teknik ve ekonomik veriler ışığında 2. Maddede belirtilen kontrol önlemlerini değerlendirmeye tabi tutacaklardır. Her değerlendirmeden en az bir yıl önce, Taraflar yukarıda değinilen alanlarda yetişmiş uzmanların katıldığı paneller düzenleyecekler, bu panellerin kompozisyonunu ve çalışma şartlarını tespit edeceklerdir. Bu paneller toplandıktan sonra bir yıl içerisinde sekretarya aracılığı ile vardıkları sonuçları Taraflara ileteceklerdir.

MADDE 7: RAPORLARIN SUNULMASI

            1- Her Taraf devlet, Protokole taraf olduktan sonraki üç ay içerisinde sekretaryaya kontrol altındaki maddelerden her birisi için 1986 yılı üretim, ithalat ve ihracatıyla ilgili istatistiki verilerini, gerçek veriler temin edilemediği takdirde bunlara ilişkin tahmini rakamlarını sunacaklardır.

            2- Taraflar, Protokole taraf oldukları yıla ve bundan sonraki her yıla ait kontrol altında tutulan madde üretimine (Taraflarca onaylanacak teknolojilerle bertaraf edilen madde miktarı ayrı olarak belirtilecektir), Taraf ya da Taraf olmayan devletlere yapılan ihracata ve bunlardan yapılan ithalata ilişkin yıllık istatistiki verilerini Sekretarya’ya ileteceklerdir.

MADDE 8: PROTOKOL HÜKÜMLERİNE UYULMASI

            Taraflar, ilk toplantılarında, bu Protokol hükümlerine uyulup uyulmadığının tespitine ve uymadığı tespit edilen Taraf devletlere uygulanacak işlemlere ilişkin prosedürleri ve kuramsal işleyiş biçimlerini görüşecek ve kabul edeceklerdir.

MADDE 9: ARAŞTIRMA, GELİŞTİRME, HALKIN

BİLİNÇLENDİRİLMESİ VE BİLGİ DEĞİŞİMİ

            1- Tarafların, kendi ulusal politikaları, düzenlemeleri ve uygulamaları ile uyumlu olarak ve gelişme yolunda ülkelerin ihtiyaçlarını özellikle gözönünde bulundurarak, aşağıdaki hususlarda araştırma, geliştirme faaliyetlerinin ve bilgi alışverişinin hızlandırılması için doğrudan ya da uzman uluslar arası kuruluşlar vasıtasıyla işbirliğine gideceklerdir.

            (a) Kontrol altında tutulan maddelerin muhafazası, geri kazanılması, yeniden işlenmesi veya bertaraf edilmesi hususlarında iyileştirme sağlayabilecek en iyi teknolojilerin belirlenmesi;

            (b) Kontrol altında tutulan maddeler, bu maddeleri içeren ürünler ya da bu maddeler kullanılarak üretilen ürünler için sunulabilecek alternatifler; ve 

            (c) İlgili kontrol stratejilerinin faydaları ve maliyetleri.

            2- Taraflar, kontrol altında tutulan maddelerin veya ozon tabakasını tüketen diğer maddelerin yayılmalarının çevresel etkileri konusunda halkın bilinçlendirilmesini hızlandırılması için tek tek, ortaklaşa ya da uzman uluslar arası kuruluşlar aracılığı ile işbirliğine gideceklerdir.

            3- Her Taraf Devlet bu Protokolun yürürlüğe girmesinden sonraki iki yıl içerisinde ve bundan sonraki her iki yılda bir sekretaryaya bu madde uyarınca yürüttüğü faaliyetlerin bir özetini sunacaktır.

MADDE 10: TEKNİK YARDIM

            1- Taraflar, Sözleşmenin 4. Maddesinde belirtilen hükümlere uygun olarak ve özellikle gelişme yolunda ülkelerin ihtiyaçlarını gözönünde bulundurarak, bu Protokole katılınmasını ve Protokolun uygulanmasını kolaylaştırabilecek teknik yardımların artırılması hususunda işbirliği yapacaklardır.

            2- Bu Protokolu imzalayan devletlerden herhangi biri, Protokole katılma veya Protokolu uygulama amacıyla sekretaryadan teknik yardım talebinde bulunabilecektir.

            3- Taraflar, ilk toplantılarında çalışma planlarının hazırlıkları da dahil olmak üzere, bu maddenin 1. ve 2. fıkraları ile 9. Maddede belirtilen yükümlülükleri hangi şekilde yerine getireceklerine ilişkin görüşmeleri başlatacaklardır. Sözkonusu çalışma planlarında gelişme yolunda ülkelerin ihtiyaçlarına ve imkanlarına özel bir önem atfedilecektir. Bu Protokole taraf olmayan devletler ve bölgesel ekonomik bütünleşme örgütleri sözkonusu çalışma planlarında ortaya koyulan faaliyetlere katılma hususunda teşvik edeceklerdir.

MADDE 11: TARAFLARIN TOPLANTILARI

            1- Taraflar, düzenli aralıklarla toplanacaklardır. Sekretarya tarafların ilk toplantısını bu Protokolun yürürlüğe girmesinden sonraki ilk bir yıl içerisinde, ve bu dönem içinde gerçekleşmesi programlanmış ise Sözleşmeye Taraf Devletler Konferansı ile bağlantılı olarak düzenleyeceklerdir.

            2- Taraflar, aksine bir karar almadıkları sürece, daha sonraki olağan toplantılar Sözleşmeye Taraf Devletler Konferansı toplantıları ile bağlantılı şekilde yapılacaktır. Olağanüstü toplantılar, Tarafların toplantılarında gerekli görülebilecek herhangi bir zamanda veya Taraflardan birinin yazılı isteği üzerine, ancak bu isteğin Sekretarya tarafından kendilerine iletilmesinden sonraki altı ay içerisinde Tarafların en az üçte biri tarafından desteklenmesi halinde yapılabilecektir.

            3- Taraflar, ilk toplantılarında 
            (a) Toplantıların işleyip kurallarını mutabakat yoluyla tespit edecekler; 
            (b) 13. Maddenin 2. fıkrasında belirtilen mali kuralları mutabakat yoluyla tespit edecekler; 
            (c) 6. Maddede belirtilen panelleri kuracaklar ve çalışma ilkelerini belirleyecekler; 
            (d) Madde 8’de belirtilen işlemler ve kurumsal mekanizmaları ele alacak ve onaylayacaklar; 
            (e) 10. Maddenin 3. fıkrasında değinilen çalışma planlarının hazırlanmasına başlayacaklardır.

            4- Tarafların toplantılarının işlevleri şunlar olacaktır: 
            (a) Protokolun uygulanmasının gözden geçirilmesi; 
            (b) 2. Maddenin 9. fıkrasında belirtilen değişiklikler ya da indirimlerle ilgili kararların alınması; 
            (c) 2. Maddenin 10. fıkrası uyarınca, maddelere ilişkin herhangi bir ek’e veya ilgili kontrol önlemlerine ilave yapılması ya da bunlardan birinin çıkartılması; 
            (d) Gerekli görüldüğü takdirde 7. Madde ile 9. Maddenin 3. fıkrasında sözü edilen bilgilerin rapor edilmesinde kullanılacak prosedür ve rehberlerin hazırlanması; 
            (e) 10. Maddenin 2. fıkrası uyarınca sunulan teknik yardım taleplerinin değerlendirilmesi; 
            (f) 12. Maddenin (c) bendi uyarınca sekretarya tarafından hazırlanan raporların değerlendirilmesi; 
            (g) 2. Maddede belirtilen kontrol önlemlerinin 6. Maddeye uygun olarak değerlendirilmesi; 
            (h) Bu Protokolun veya herhangi bir ekinin değiştirilmesi veya yeni bir ek hazırlanmasına ilişkin öneriler olduğu takdirde bunların incelenmesi ve benimsenmesi; 
            (i) Bu Protokolun uygulanması için bir bütçe hazırlanması ve kabul edilmesi; ve 
            (j) Bu Protokolun amaçlarına uygun kazanımlar sağlanması için gerekli görülebilecek herhangi bir faaliyetin ele alınması ve böyle bir faaliyete girişmesi.

            5- Birleşmiş Milletler uzman kuruluşları ve uluslar arası Atom Enerjisi Ajansının yanısıra bu Protokole taraf olmayan herhangi bir devlet Tarafların toplantısında gözlemci sıfatıyla temsil edilebilecektir. Ozon tabakasının korunmasına ilişkin alanlarda uzman olup Taraflardan herhangi bir toplantısına gözlemci sıfatıyla katılmak istediğini Sekretaryaya bildiren Ulusal ya da Uluslar arası bir hükümet kuruluşu veya gönüllü kuruluş mevcut Taraf devletlerin en az üçte biri itirazda bulunmadığı sürece toplantıya kabul edilebilir. Gözlemcilerin kabul ve katılımları, Taraflarca kabul edilecek işleyiş kurallarına tabi olacaktır.

MADDE 12: SEKRETARYA

            Bu Protokol’un amaçları çerçevesinde, Sekretarya.

            (a) 11. Maddede belirtilen Taraf devletler toplantılarını düzenleyecek ve hizmet sunacak; 
            (b) 7. Madde uyarınca bir Taraf devletçe sunulan verileri toplayacak ve istenen bilgileri sunacak; 
            (c) 7. ve 9. Maddeler uyarınca elde edilen bilgilere dayanan raporları hazırlayıp düzenli olarak Taraflara iletecek; 
            (d) 10. Madde uyarınca kendisine iletilen herhangi bir teknik yardım talebini, bu talebin karşılanmasını kolaylaştırmak amacıyla Taraflara iletecek; 
            (e) Taraf olmayan devletleri gözlemci olarak tarafların toplantısına katılmaya ve bu Protokolun hükümlerine uygun davranmaya teşvik edecek; 
            (f) Gerektiğinde, Taraf devletlerden olmayan bu gözlemcilere (c) ve (d) bentlerinde belirtilen bilgileri ve talepleri aktaracak; ve 
            (g) Taraflarca uygun görülecek ve bu Protokolun amaçlarına ulaşmasını sağlayacak diğer görevleri yürütecektir.

MADDE 13. MALİ HÜKÜMLER

            1- Sekretaryanın bu Protokolle ilgili olarak yürüteceği faaliyetler de dahil olmak üzere, bu Protokolun işleyişi için gerekli görülecek fonlar esas olarak Tarafların katkılarıyla oluşturulacaktır.

            2- Taraflar ilk toplantılarında bu Protokolun işleyişi için gerekli mali kuralları mutabakat yoluyla belirleyeceklerdir.

MADDE 14: PROTOKOLUN SÖZLEŞME İLE İLİŞKİSİ

            Bu Protokolde aksi belirtilmediği sürece, Sözleşmenin protokollere ilişkin hükümleri bu Protokole de uygulanacaktır.

MADDE 15: İMZA

            Bu Protokol 16 Eylül 1987’de Montreal’de, 17 Eylül 1987’den 16 Ocak 1988’e kadar Ottowa’da ve 17 Ocak 1988’den 15 Eylül 1988’e kadar New York’taki Birleşmiş Milletler Genel Merkezinde Devletlerin ve Bölgesel ekonomik bütünleşme örgütlerinin imzalarına açık olacaktır.

MADDE 16: YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ

            1- Kontrol altında tutulan maddelerin 1986 tahmini global tüketiminin en az üçte ikisini temsil eden Devletler ya da bölgesel ekonomik bütünleşme örgütlerince en az oniki kabul, onay veya katılma belgesi depoziter ülkeye sunulduğu ve Sözleşmenin 17. Maddesinin 1. fıkrasında belirtilen hükümler yerine getirildiği takdirde bu Protokol 1 Ocak 1989 tarihinde yürürlüğe girecektir. Bu tarihte sözkonusu koşullar gerçekleşmediği takdirde Protokol, bu koşulların yerine getirildiği tarihten sonraki doksanıncı günde yürürlüğe girecektir.

            2- Birinci fıkrada belirtilen bölgesel bir ekonomik bütünleşme örgütünce sunulan bir belge bu örgüte üye Devletlerce sunulan belgelere ek bir belge olarak sayılmayacaktır.

            3- Bu Protokolun yürürlüğe girmesinden sonra, herhangi bir Devlet ya da bölgesel ekonomik bütünleşme örgütü kendi onay, kabul veya katılma belgesini sunduktan sonraki doksanıncı günde Protokole Taraf olmuş sayılacaktır.

MADDE 17: YÜRÜRLÜĞE GİRİŞTEN SONRA KATILAN

TARAF DEVLETLER

            Bu Protokole yürürlüğe giriş tarihinden sonra Taraf olan tüm Devletler ya da bölgesel ekonomik bütünleşme örgütleri, 5. Madde hükümleri saklı kalmak kaydıyla, 2. ve 4. Maddelerin, Protokole yürürlüğe girdiği tarihte Taraf olmuş bulunan devletler ve bölgesel ekonomik bütünleşme örgütleri için bu tarihten itibaren geçerli olan tüm yükümlülüklerini yerine getireceklerdir.

MADDE 18: REZERVLER

            Bu Protokole hiçbir rezerv konamaz.

MADDE 19: ÇEKİLME

            Sözleşmenin geri çekilmeyle ilgili 19. Maddenin hükümleri bu Protokol için de geçirli olacak, ancak 5. Maddenin 1. fıkrasında belirtilen Taraflar bu hükümlerin dışında kalacaktır. Böyle bir Taraf, 2. Maddenin 1 ilâ 4. fıkralarında belirtilen yükümlülükleri üstlendikten dört yıl geçtikten sonraki herhangi bir zamanda Depoziter devlete yazılı bildirimde bulunarak Protokol’den çekilebilecektir. Bu çekilme, bildirimini Depoziter devlet tarafından alınışından itibaren bir yıl geçtikten sonra veya çekilmeyle ilgili bildirimde belirtilebilecek daha sonraki bir tarihte yürürlüğe girecektir.

MADDE 20: ORİJİNAL METİNLER

            Arapça, Çince, İngilizce, Fransızca, Rusça ve İspanyolca metinlerin eşit derecede geçerli olduğu bu Protokolun orijinal metni Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri tarafından emanete alınacaktır.

            BU SÖZLEŞME AŞAĞIDA İMZASI BULUNAN TAM YETKİLİ TEMSİLCİLER TARAFINDAN USULÜNE UYGUN OLARAK İMZALANMIŞTIR.

            MONTREAL, ONALTI EYLÜL BİNDOKUZYÜZSEKSENYEDİ.

EK A

KONTROL EDİLEN MADDELER

Grup	Madde	Ozon TüketimPotansiyeli*
Grup I   CFCL3   CF2CL2   C2F3CL3   C2F4CL2   C2F5CL	(CFC-11)   (CFC-12)   (CFC-113)   (CFC-114)   (CFC-115)	1.0   1.0   0.8   1.0   0.6
Grup II   CF2BrCL   CF3Br   C2F4Br2	(halon-1211)   (halon-1301)   (halon-2402)	3.0   10.0   (tespit edilecek)

*Bu ozon tüketim potansiyelleri mevcut bilgilere göre tespit edilen tahminlerdir ve periyodik olarak gözden geçirilecek, yenileneceklerdir.  

8 Eylül 1990 CUMARTESİ

Resmî Gazete

Sayı : 20629